نحوه استخراج سنگدانه‌های درشت به محل ذخیره آن‌ها بستگی دارد. اگر این سنگدانه‌ها در بستر رودخانه یا دریاچه قرار گرفته باشند، استخراج آن‌ها توسط ماشین‌آلات لایروبی صورت می‌گیرد. سنگدانه‌های معدنی، با استفاده از ماشین‌آلات حفاری یا طی عملیات‌های حفاری و انفجار استخراج می‌شوند. وظیفه ترابری نیز معمولا بر عهده کامیون و دیگر ماشین‌آلات باربری است.
در مرحله بعد، مواد استخراجی برای خردایش، سرند کردن، جدایش، شستشو و غیره به واحد فرآوری یا اصطلاحا کارخانه تولید شن و ماسه منتقل می‌شوند. مراحل تولید سنگدانه‌های درشت در کارخانه فرآوری عبارت هستند از:
- پیش فرآوری: خردایش اولیه مواد بزرگ و جدایش موادی که برای خردایش مناسب نیستند. جدایش مغناطیسی باطله‌های فلزی نیز در این مرحله صورت می‌گیرد.
- خردایش یا سنگ شکنی: فیدرهای ارتعاشی، مواد را به ورودی سنگ شکن فکی منتقل می‌کنند. فک سنگ شکنی با اعمال ضربه و فشار باعث کاهش ابعاد ذرات ورودی می‌شود. انتقال مواد به مرحله بعد توسط نوار نقاله صورت می‌گیرد.
- سرند اولیه: سرند لرزان چرخشی، ذرات درشت را از دیگر ذرات جدا می‌کند.
- خردایش ثانویه و سرند ثانویه: آسیاب گلوله‌ای برای کاهش بیشتر ابعاد ذرات و سرند ثانویه برای جدایش ذرات کوچکتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص شن چه هستند؟
مهم‌ترین مشخصات تاثیرگذار در انتخاب شن مناسب برای کاربری مورد نظر عبارت هستند از:
- اندازه
- شکل
- بافت: میزان صیقلی یا زبری سطح ذرات
- جذب آب: قابلیت جذب رطوبت توسط حفره‌های دورن توده
- سلامت و دوام: مقاومت در برابر عوامل شیمیایی و شرایط جوی مخرب
- وزن مخصوص: نسبت وزن به حجم ذرات
- چگالی توده: وزن سنگدانه‌های مورد نیاز برای پر کردن محفظه‌ای با حجم واحد
- چسبندگی: پیوند سنگدانه‌ها با اجزای دیگر ترکیب و عدم جدا شدن در حضور آب
- ضریب خوردشدگی: مقاومت در برابر خرد شدن تحت فشار تدریجی
- سختی: مقاومت سنگدانه در برابر سایش و فرسایش
- چقرمگی: جذب انرژی ناشی از اعمال بارگذاری ضربه‌ای
هر یک از ویژگی‌های بالا، در عملکرد المان‌های ساخته شده توسط سنگدانه‌های درشت تاثیر می‌گذارد. در بخش بعدی، به معرفی کاربردهای سنگدانه‌های درشت و ویژگی‌های شن‌های مناسب برای کاربری‌های مورد نظر می‌پردازیم.