«سایت پلان» (Site Plan)، یک نقشه بزرگ مقیاس است که محدوده کامل اجرای پروژه را نمایش میدهد. این محدوده، شامل محدوده اجرای عملیاتها در فاز فعلی و محدوده اجرای عملیاتها در فازهای توسعه میشود. سایت پلان به همراه «پلان موقعیت» (Location Plan)، در مرحله برنامهریزی پروژه مورد استفاده قرار میگیرد.
در اغلب موارد، مهندسان، سایت پلان را بر اساس دادههای حاصل از مطالعات میدانی گسترده رسم میکنند. شماره نقشه در بلوک عنوان این نقشهها، با حرف C غاز میشود. مقیاس سایت پلان، بین 500:1 یا 200:1 است. البته در پروژههای کوچک، امکان ترسیم نقشه با مقیاسهای بزرگتر و در پروژههای بزرگ، امکان ترسیم نقشه با مقیاسهای کوچکتر وجود دارد.
اطلاعات قابل نمایش در سایت پلان، با توجه به بزرگی و ماهیت پروژه تعیین میشوند. از متداولترین اطلاعات موجود در سایت پلان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جدول اطلاعات عمومی نظیر عنوان پروژه، نوع نقشه (شماره)، نویسنده، شماره نسخه، وضعیت، مقیاس و غیره
- نکتههای مهم تغییرات مربوط به بازنگریهای قبلی
- جهتگیری جغرافیایی (معمولا شمال)
- ابعاد اصلی
- مصالح اصلی
- محدوده کارگاه و شرح مشخصات مهمترین المانهای اطراف
- موقعیت ساختمان یا رابطه بین محل قرارگیری ساختمان با سازههای اطراف
- درختان، محافظت از درختان و المانهای اصلی در محوطه
- محدوده پارکینگ به همراه ظرفیت، ابعاد، جریان ترافیک و علائم
- جادهها، پیادهروها، رمپها و غیره
- حق ارتفاق نظیر حق نصب خدمات شهری (آب، برق، گاز و غیره)
در برخی از موارد، علاوه بر اطلاعات بالا، اطلاعات زیر نیز در سایت پلان آورده میشوند:
- ساختمانهایی که باید عقبنشینی کنند یا به طور کامل تخریب شوند.
- محدود گسترش عملیات خاکی نظیر خاکبرداری، خاکریزی، آمادهسازی دیوار حائل و غیره
- طرح کلی خدمات شهری نظیر فاضلاب، آب، گاز، برق، تلفن، دریچه، درپوش آدمرو و غیره
- طرح کلی نورپردازی بیرونی
- نرده، دیوار و دروازه
- موقعیت المانهای متفرقه مانند تیرک مهار، شیر آتشنشانی، علائم، سطل آشغال و غیره
معمولا در پروژههای بزرگ، پیچیده و حساس، علاوه بر اطلاعات بالا، اطلاعات تخصصی و تکمیلی نیز در سایت پلان آورده میشوند. در پروژههای کوچک و ساده، سایت پلان، معمولا اطلاعات کمتری را پوشش میدهند. به عنوان مثال، تصویر زیر را در نظر بگیرید. این تصویر، یک سایت پلان ساده را نمایش میدهد. قصد داریم نکات مربوط به نقشه خوانی این پلان را توضیح دهیم.
اولین قدم در نقشه خوانی ساختمان، مشاهده اطلاعات موجود در جدول مشخصات یا بلوک عنوان است. این جدول در قسمت پایین-راست پلان بالا قرار دارد.
بلوک عنوان بالا، بسیار ساده است و فقط جهت شمال، عنوان و مقیاس نقشه را نمایش میدهد. با توجه به نحوه نمایش مقیاس میتوان به یکای ترسیم پلان (اینچ) پی برد. در اینجا، نحوه نمایش مقیاس با حالت استاندارد تفاوت دارد. این مقیاس به ما میگوید؛ هر 1 اینج بر روی نقشه، معادل 10 فوت بر روی زمین است.
عنوان «Site Plan»، نوع نقشه را نمایش میدهد. در برخی از موقع، از عنوان «Civil» برای سایت پلان استفاده میشود. نقطه خطچینهایی که در بیرونیترین قسمت نقشه قرار دارند، معرف محدوده یا مرزهای سایت پلان هستند. معمولا اندازه این مرزها در کنارشان آورده میشود.
در قسمت تقاطع مرز جنوبی و مرز غربی، یک دایره با دو قطع عمود بر هم کشیده شده است. این دایره، محل شروع برداشت مختصات نقاط (نقشهبرداری) را نمایش میدهد.
یکی از اولین شکلهایی که نظر ما را به خود جلب میکند، خانه و گاراژ است. سایت پلان، هیچ جزئیاتی از ابعاد خانه و گاراژ را نمایش نمیدهد. در نقشه حاضر، فقط میتوان موقعیت قرارگیری المانها نسبت به مرزهای شمالی و غربی را مشاهده کرد. معمولا این اندازهها بر اساس مقررات و دستورالعملهای سازمان نظام مهندسی تعیین میشوند.
یکی دیگر از اطلاعات قابل مشاهده در پلان سایت، محدود حق ارتفاق شهری است. در پایین نقشه، یک خطچین مستقیم وجود دارد. این خطچین به همراه فاصله آن تا مرز جنوبی، حق ارتفاق پروژه را نمایش میدهد. شهرداری میتواند از این محدوده برای راهاندازی خدمات عمومی استفاده کند.
در سایت پلان، تیر چراغ برق با عبارت «Elec Pole» نمایش داده شده است. خطچین رسمشده از تیر چراغ برق به درون ساختمان، سیمکشی برق را نمایش میدهد. به دلیل استفاده از خطچین، این سیم میتواند از زیر زمین یا به صورت هوایی انتقال داده شده باشد. زمینی یا هوایی بودن کابل برق، در دستورالعملهای اجرایی آورده میشود.
علاوه بر کابل انتقال برق، محل قرارگیری لولههای انتقال آب و گاز نیز در سایت پلان در نظر گرفته شدهاند.
با توجه سایت پلان، در این پروژه، به جای چاه یا فاضلاب شهری، از سپتیک تانک برای تخلیه پساب ساختمان استفاده میشود. محل قرارگیری سپتیک تانک و محدوده زهکشی آب با خطچین در پشت ساختمان نمایش داده شدهاند.
در نقشه سایت پلان، توپوگرافی نواحی اطراف نیز کشیده میشود. در بخش بالا-راست سایت پلان، مجموعهای از تقریبا موازی را مشاهده میکنید. این خطوط، بیانگر توپوگرافی (پستی و بلندی) زمین اطراف پروژه است. با دور شدن از ساختمان، عدد روی خطوط تراز توپوگرافی کاهش مییابد. به عبارت دیگر، در فاصله اطراف ساختمان، یک سرازیری وجود دارد.
مسیر ورود به گاراژ و مسیر ورود به خانه، توسط خطهای توپر مشخص شدهاند. با وجود اینکه هیچ متن یا علامتی برای توصیف این المانها وجود ندارد، مهندس باید با توجه به نوع قرارگیری آنها، کاربریشان را تشخیص دهد.
تا به اینجا، اغلب المانهای اصلی سایت پلان را تفسیر کردیم. آخرین المانی که در این نقشه به آن میپردازیم، درختان اطراف ساختمان است. درختان معمولا به سه صورت (درختان موجود، پیشنهادی و اضافی) در نقشه ساختمان نمایش داده میشوند. تصویر زیر، درختهای موجود در اطراف ساختمان را نمایش میدهد.
درختهای رشم شده با خطچین، درختهای پیشنهادی هستند. در صورت وجود ضربدر بر روی درختان، باید آنها را در حین اجرای پروژه از محل خارج کرد.