۱۲ مورد از مهم ترین اصول طراحی پلان ویلا
نمی‌توان اصول طراحی پلان ویلا را به‌طور کامل تعیین نمود. چراکه خلاقیت، شرایط، بودجه و دیگر عوامل می‌توانند بر آن اثر بگذارند. با این حال، برخی اصول طراحی ویلا را در مرحله ترسیم پلان هرگز نباید نادیده گرفت و هر کدام باید تا حد لازم رعایت شوند.
منظر یا نما (Aspect)
منظر یعنی اتاق‌های ویلا در چه وضعیتی نسبت به چهار جهت اصلی قرار گرفته‌اند. جهت اتاق‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که ساکنان ویلا بتوانند از اتاق یا تراس ویلا از چشم‌اندازهای طبیعی لذت ببرند.
وقتی اتاقی از یک جهت به چشم‌اندازی راه داشته باشد، می‌گویند منظر یا نمای اتاق رو به آن چشم‌انداز است. همه اتاق‌های ویلا باید تا حد امکان چنین نمایی داشته باشند. جهت وزش باد و نورگیری نیز باید جزء اصول طراحی پلان ویلا لحاظ شود.
برای مثال، جهت اتاق پذیرایی را می‌توان رو به جنوب یا جنوب شرقی تعیین کرد. بدین ترتیب در زمستان آفتاب بیشتری وارد آن خواهد شد و گرم می‌شود. در تابستان نیز نور کمتری وارد آن خواهد شد و خنک‌تر خواهد بود.
همچنین اتاق‌خواب‌ها را می‌توان رو به جهتی قرار داد که در تابستان باد بیشتری بگیرند. آشپزخانه بهتر است رو به شرق باشد تا صبح‌ها آفتاب ابتدا در آشپزخانه سر برآورد. همچنین اتاق درس یا مطالعه را باید در جهتی قرار داد که بیشترین نور را دریافت کند.
چشم‌انداز (Prospect)
یعنی ویلا از بیرون و از زوایای مختلف چه ظاهری داشته باشد. چشم‌انداز ویلا به عوامل بسیاری بستگی دارد؛ ازجمله چیدمان درب‌ها و پنجره‌ها، هندسه کلی ساختمان و طراحی نمای ویلا.
محل قرارگیری باغچه، استخر و ساختمان‌های جانبی پیرامون ساختمان اصلی نیز از دیگر عوامل اثرگذار بر چشم‌انداز ویلا هستند. البته طراحان باتجربه می‌دانند که هرگز نباید کارایی و چینش فضای درونی ویلا را فدای چشم‌انداز بیرونی آن کنند. آن‌ها همچنین می‌کوشند تا فضاهای خصوصی ویلا را به کمک طراحی چشم‌انداز بیرونی آن پنهان سازند.
در نظر گرفتن فضا برای اثاثیه
یکی از مهم ترین اصول طراحی پلان ویلا این است که جای کافی برای اثاثیه لحاظ شود. هر اتاقی نیاز به مجموعه‌ای از لوازم خانگی و اثاثیه منزل دارد. موقعیت و هندسه هر اتاق در پلان باید به گونه‌ای باشد که فضای کافی برای جای دادن لوازم ضروری آن را فراهم کند. در عین حال بتواند بدون شلوغ شدن، تعداد مناسبی از افراد را در خود جای دهد.
جاداری
جاداری یعنی با حداقل ابعاد، بیشترین فضا به دست آید؛ بدون آنکه بخواهیم از دیگر قسمت‌های پلان ویلا کم بگذاریم. همه گوشه و کنارهای مساحت ساختمان می‌بایست در پلان لحاظ شوند و هیچ قسمتی هدر نرود.
همچنین شکل آن‌ها می‌بایست امکان بیشترین استفاده از مساحت را فراهم آورد. برای مثال، یک اتاق‌خواب مستطیلی ۲۰ مترمربعی از یک اتاق‌خواب مربعی ۲۰ مترمربعی، جاداری بیشتری دارد؛ یعنی بهتر می‌توان از فضای آن استفاده کرد.
حتی طول دیوارها درون ساختمان و فضای روبه‌روی آن‌ها را نباید از قلم انداخت. فضای روبه‌روی دیوار باید برای نصب انواع تابلو، قفسه، کمد، طاقچه و غیره کافی باشد.
گروه‌بندی
یعنی اتاق‌های ویلا با توجه به رابطه‌ای که با هم دارند، چگونه در پلان ویلا قرار بگیرند. برای مثال، نزدیک یا دور باشند، در مسیر هم باشند یا نباشد و غیره. معمولا آشپزخانه را نزدیک به اتاق غذاخوری ویلا و به دور از اتاق پذیرایی اصلی قرار می‌دهند.
همچنین مسیر دسترسی اتاق‌خواب‌ها به سرویس بهداشتی باید حتی‌الامکان کاملا مجزا از هم باشد. حمام را نیز می‌توان در طبقه پایین و نزدیک به استخر طراحی کرد. همچنین باربکیو بهتر است نزدیک به آشپزخانه قرار گیرد. و سایر مواردی از این قبیل.
گردش
یکی از اصول طراحی پلان ویلا است که بر محیط‌های لازم برای دسترسی فضاهای ویلا به یکدیگر تمرکز می‌کند. به گردش بین اتاق‌های یک طبقه گردش افقی و به گردش بین اتاق‌های دو یا چندطبقه گردش عمودی می‌گویند.
گردش افقی شامل فضاهایی چون مسیرها، راهروها، سالن‌ها و غیره می‌شود. گردش عمودی شامل راه‌پله‌ها، آسانسور، پلکان و غیره است. مسیرهای گردش افقی نباید با هم تداخل داشته باشند. همچنین نباید به حریم هیچ یک از فضاهای خصوصی تجاوز کنند. هوا و نور آن‌ها نیز باید کاملا تامین باشد.
بهداشت
بهداشت تنها به سرویس بهداشتی ویلا ختم نمی‌شود. تهویه و روشنایی نیز جزء موارد بهداشتی هستند. بنابراین ملاحظه این دو را باید جزء اصول طراحی پلان ویلا دانست. بهتر است در قسمت‌های مختلف ویلا نقاطی را برای ایجاد تهویه طبیعی یا مصنوعی (با دستگاه) در نظر بگیریم.
همچنین در نورپردازی آن، جنبه‌های بهداشتی را در نظر داشته باشیم. مثلا نقاط تاریکی که ممکن است حشرات و حیوانات آنجا تجمع کنند را روشن کنیم. مسیرهای درون ساختمان ویلا هم باید به حد کافی باز باشند تا امکان ورود انواع تجهیزات بهداشتی به آن‌ها فراهم آید.
لوکس بودن
در میان اصول طراحی پلان ویلا لوکس بودن از همه مهم‌تر است. ویلا را در اصل برای لوکس بودنش می‌سازند. البته بهتر است ابتدا پلان را با توجه به میزان کارایی، بودجه و امکانات طراحی کنیم. سپس آن را تغییر دهیم و تا حد ممکن لوکس کنیم. انتخاب موقعیت جغرافیایی مناسب نیز بر لوکس بودن ویلا بسیار اثرگذار است.
حریم خصوصی
هر یک از فضاهای مورد نیاز در طراحی ویلا به سطح معینی از حریم خصوصی نیاز دارند. برای مثال، اتاق‌خواب، سرویس بهداشتی و حمام باید بسیار محفوظ باشند. در حالی که آشپزخانه یا سالن پذیرایی این‌گونه نیستند.
این حریم خصوصی می‌بایست نسبت به دیگر اتاق‌ها، ساختمان‌های همسایه، خیابان‌های پیرامون و دیگر اماکن برقرار شود. تعیین درست محل درب‌ها و پنجره‌ها، تراس ویلا و مسیرها ازجمله راهکارها برای حفظ حریم خصوصی است. محل اتاق‌ها نیز باید درست انتخاب شود.
چند منظوره بودن
هر یک از فضاهای مورد نیاز در طراحی ویلا، کاربرد خودشان را دارند. اما بهتر است تا حد ممکن به‌گونه‌ای طراحی شوند که بتوان آن‌ها را برای اهداف دیگر هم مورد استفاده قرار داد؛ به‌خصوص در مواقعی که مساحت ویلا محدود است.
برای مثال طراحی اتاق‌خواب به‌گونه‌ای باشد که بتوان آن را به عنوان دفتر یا اتاق کودک نیز استفاده کرد. یا امکان پارتیشن‌بندی بین فضاهای مختلف وجود داشته باشد.
بودجه
طراحان ماهر بودجه را جزء اصول طراحی پلان ویلا می‌دانند. ممکن است به دلیل بودجه محدود مجبور باشیم از بسیاری از فضاهای ویلا چشم‌پوشی کنیم. در حالی که هرگز نمی‌توان میزان استحکام، کارایی و دوام ویلا را به دلیل مسائل مالی پایین آورد. برخی راهکارها برای کاهش هزینه ساخت ویلا عبارتند از:
- کاهش ارتفاع سقف تا جای ممکن
- هماهنگ کردن اندازه قسمت‌های مختلف
- تنظیم میزان مصرف مواد و مصالح
- کنار گذاشتن تراس ویلا در صورت اضافه بودن
- طراحی راه‌پله ساده
کارایی و عملکرد ویلا
بعضی از اصول طراحی پلان ویلا مانند راحتی، دسترسی، استحکام و پایداری مهم‌تر از هر چیز دیگر هستند. همچنین می‌بایست جا برای ساخت‌وسازهای بعدی در ویلا را در نظر بگیریم. مقاومت در برابر بلایای طبیعی را نیز باید در پلان مورد بررسی قرار داد.
در مورد طراحی ویلا دوبلکس، ایجاد ویو از طبقه بالا به پایین می‌تواند کارایی ویلا را بالا ببرد. پله‌ها باید دسترسی دو طبقه را در سریع‌ترین زمان فراهم کنند. گرچه برای طراحی پله ویلا می‌توان خلاقیت بالایی به خرج داد.