نکات کلی نورپردازی در معماری مدرن
نورپردازی اصولی صرفا با هدف روشن‌سازی محیط انجام نمی‌شود، بلکه معنا و تاثیری فراتر از آن دارد. نور می‌تواند جو محیط را تعیین کند و معمار می‌تواند با نورپردازی، هر حسی را که بخواهد، به ساکنان انتقال دهد. برای مثال، نورپردازی غیرمستقیم باعث می‌شود دیوارها و فضای کلی محیط، سبک به نظر برسند؛ یا نور نارنجی می‌تواند دمای محیط را بسیار داغ و پرحرارت جلوه دهد.
فناوری‌های جدید
برخی از فناوری‌های نور مصنوعی درست شبیه به نور طبیعی طراحی شده‌اند و می‌توانند جای آن را در طراحی داخلی خانه بگیرند. همچنین می‌توانیم با خرید لامپ LED در انواع مختلف حتی درون لوازم‌خانگی، روی سطوح و نمای خانه را با هر میزان شدت نور و هر رنگی که بخواهیم، نورپردازی کنیم. بنابراین این روزها، نور در طراحی داخلی در مقایسه با گذشته، نقش بسیار چشمگیرتری دارد. چراکه معماران و طراحان، امکانات بیشتری برای اعمال خلاقیت با نور و تغییر فضای داخلی با نورپردازی در اختیار دارند.
طیف نور و انواع نورپردازی
نوری که چشم انسان توانایی دیدن آن را دارد، در بازه خاصی از طیف امواج الکترومغناطیس قرار می‌گیرد. چشمان ما می‌توانند نوری را ببینند که طول‌موج آن در بازه مشخصی باشد. امواج الکترومغناطیس مانند گاما، ایکس و فرابنفش که طول‌موج آنها خارج از این بازه است، توسط چشم ما قابل‌تشخیص نیستند.
نحوه طراحی و جایگذاری نور در طراحی داخلی روش‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: نورپردازی محیطی، نورپردازی وظیفه، نورپردازی متمرکز و نورپردازی دکوراسیون. هرکدام از این‌ها برای هدف خاصی در محیط اعمال می‌شوند.
رنگ نور و دمای نور
رنگ نیز در نورپردازی اهمیت زیادی دارد. رنگ می‌تواند جو کلی محیط، فضای آن و نحوه ارتباط ساکنان با فضا را تعیین کند. در مبحث نور در طراحی داخلی، به میزان رنگ نارنجی و میزان رنگ آبی موجود در طیف نور سفید، دمای رنگ می‌گویند. رنگ‌های گرم، میزان نارنجی بیشتری دارند و رنگ‌های سرد، میزان آبی بیشتر.
معمولا رنگ‌های گرم برای طراحی داخلی منزل مسکونی به کار می‌روند تا فضایی دنجی و صمیمی ایجاد شود. رنگ‌های سرد و خنثی به بهبود انرژی و راندمان کاری افراد کمک می‌کنند؛ بنابراین برای فضاهای تجاری، کلاس‌های درس و طراحی دفتر کار مناسب خواهند بود.
12 نمونه از تاثیر نور در طراحی داخلی
تاثیر نورپردازی در طراحی داخلی دفتر کار، منزل و هر نوع فضای دیگری بر کسی پوشیده نیست. اما گاهی افراد مسئله نور را کوچک می‌پندارند و از اثرگذاری چشمگیر آن چندان آگاه نیستند. نمونه‌های واضحی از این مسئله وجود دارند که هرگونه تردید درباره قدرت نور را از بین می‌برند. در ادامه، نمونه‌هایی از تاثیر نور در طراحی داخلی را مشاهده می‌کنید که دو حالت بدون نورپردازی و با نورپردازی در 12 محیط با هم مقایسه شده‌اند.
آپارتمان Appartement Spectral
یک آپارتمان کوچک در پاریس نیاز به بازسازی داشت و میزان نورگیری طبیعی آن پایین بود. مشتری از معماران خواسته بود با استفاده از نور مصنوعی، این کمبود را جبران کنند.
تیم معماری و طراحی تصمیم گرفتند با مطالعه کیفیت طیف دو منبع متفاوت نور، یک رویکرد خلاقانه و دوگانه را به کار ببرند. آنها منابع مختلف نور خانه را بررسی کردند و مطابق با آن، معماری خانه را تغییر دادند. طراحی خانه به‌صورت خنثی و ساده انجام شد. درنتیجه، تغییر نور می‌تواند اثر بسیار چشمگیری بر محیط بگذارد.
مرد، سگش و باغ سبزیجاتشان، اثر HUSOS
یک پروژه تغییر طراحی دکوراسیون داخلی منزل برای آپارتمان 46 متری توسط HUSOSا انجام شد. مشتری به دلیل ساعات کاری متغیر، نیاز داشت پس از شیفت شب، در طول روز به مدت طولانی بخوابد. معماران پروژه، به‌جای آنکه فقط اتاق‌خواب را مخصوص خواب طراحی کنند، یک پیرابین کپسولی در پذیرایی برای خواب گذاشتند. همچنین نور در طراحی داخلی این آپارتمان نقش عمده‌ای ایفا می‌کند. مشتری می‌تواند با توجه به میزان انرژی خود، نور سرد و خنثی یا نور نارنجی- صورتی با انرژی بالا را انتخاب کند.
آلونک رمانتیک، اثر معماران Adobe و HUSOS
این کلبه با جوی اجتماعی محور و چندکاره، متعلق به یک زوج مهاجر اهل آمریکای جنوبی و فرزندانشان است. نور بنفش «جوالدوزی» محیط سبب می‌شود کلبه به چشم‌اندازهای آمریکای جنوبی شباهت پیدا کند. ساکنان کلبه می‌توانند گاه برای استراحت از نور خنثی استفاده کنند. اگر آنها به یاد سرزمین مادری خود بیفتند و انرژی بیشتر داشته باشند، با تغییر نور محیط، فضا را به‌کلی تغییر خواهند داد.
قهوه‌فروشی آپشن، اثر گروه معماری TOUCH
قهوه‌فروشی آپشن در کشور تایلند واقع شده است و سه نوع خدمات متفاوت را به مشتریان ارائه می‌دهد: قهوه، وعده‌های غذایی و نوشیدنی. این خدمات همگی در فضای یکسانی در زمان‌های متفاوت ارائه می‌شوند. گردانندگان مکان، قهوه، میان وعده و وعده‌های غذایی را از صبح تا ظهر، و نوشیدنی را بعدازظهر به بعد سرو می‌کنند. طراحان قهوه‌فروشی آپشن، با نورپردازی، امکان کاربری دوگانه را برای فضا فراهم آورده‌اند.
ساختار کلی فضا به‌صورت ساده با رنگ سفید طراحی شده است تا اثرگذاری نور در طراحی داخلی آن بیشتر به چشم بیاید. اجزای آن به‌صورت شفاف یا نیمه شفاف هستند. نمای جلویی قهوه‌فروشی به‌صورت نیمه شفاف از دو لایه پلی کربنات بی‌رنگ تشکیل می‌شود که طیف رنگ جالبی را به وجود می‌آورد. در طول روز، نور طبیعی با برخورد به آن در فضا جلوه پیدا می‌کند. همچنین در طول شب، نورهای مصنوعی با برخورد به آن، رنگ‌های متنوع، شاد و جذابی می‌سازند. بدین ترتیب، احساسات مشتریان متناسب با نوع خدمات و زمان، تغییر خواهد کرد.
پروژه D-Edge، نمونه‌ای عالی از اثر نور در طراحی داخلی
دی اج یا D-Edge، یک باشگاه موسیقی الکترونیک است که در سال 2011 مورد بازسازی قرار گرفت. هدف اصلی از بازسازی، افزایش مساحت آن بود؛ زیرا حجم مشتریان افزایش یافته بود. معماری داخلی باشگاه با این هدف است که مخاطبان بتوانند به‌طور همه‌جانبه در محیط، در امواج صدا غرق شوند. درواقع، معماری این فضا مطابق با نوع موسیقی، بر اساس نورپردازی، به‌کلی تغییر می‌کند. نورپردازی فضای داخلی به‌گونه‌ای است که برای هر موسیقی، شکل‌ها و رنگ‌های متفاوتی ایجاد می‌شود.
آموزشگاه کاراته در ویتنام
گروه معماری T3 نخستین آموزشگاه کاراته را در کشور ویتنام، در باغ یکی از ویلاهای آن که به سبک فرانسوی ساخته شده است، طراحی کرد. این ویلا هم‌زمان به‌عنوان بخشی از یک ساختمان کاراته و یک ساختمان جودو مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، طراحان اتاق اصلی آن را به‌گونه‌ای طراحی کرده‌اند که با تغییر نور، به‌کل ظاهر متفاوتی برای استفاده‌های متفاوت پیدا کند.
تالار و مرکز کنگره در شهر پلاسنسیا، کشور اسپانیا
هدف اصلی هنگام ساخت مرکز کنگره در پلاسنسیا، این بود که ساختمان از فاصله دور، به‌ویژه از ضلع غربی، کاملا قابل‌مشاهده باشد. به همین دلیل، معماران این مرکز را با یک فرم درخشان نورپردازی و طراحی کرده‌اند که هم در شب و هم در روز، چشم رهگذران را به‌سوی خود می‌کشاند. نور نمای ساختمان، رهگذران را برای لحظاتی درباره واقعی یا غیرواقعی بودن آن دچار ابهام می‌کند؛ چراکه آنها نمی‌توانند در نگاه اول، موقعیت ساختمان را تشخیص دهند. اما وقتی این نور خاموش می‌شود، درون ساختمان کاملا به چشم می‌آید.
تاثیر نور در طراحی داخلی و بیرونی ساختمان رومبو
رومبو یک فضای مسکونی خصوصی شامل سه خانه و یک واحد کوچک‌تر می‌شود. این فضا، در یکی از مناطق مرکزی و پردرخت شهر مکزیکوسیتی کشور ایالات‌متحده آمریکا قرار گرفته است. معماران، چندان روی مصالح و مواد برای اثرگذاری لمسی و حسی مانور نداده‌اند و سازه را عمدتا ساده و سفید طراحی کرده‌اند. در طول روز، نور طبیعی به‌طور هماهنگ زینت‌بخش سازه و محیط پیرامونش می‌شود. در شب، نور مصنوعی بسیار هیجان‌انگیز برای فضا طراحی شده است که جو آن را به‌کلی عوض می‌کند.
بخش سلطنت آتن در موزه گوگنهایم شهر نیویورک
هنرمند آمریکایی، جیمز تورل را همه به علاقه‌اش به مبحث نور می‌شناسند. او باور دارد که نور فقط ابزاری برای بهتر دیدن نیست، بلکه ماهیت خاص خودش را دارد. طراحی آقای تورل برای بخش سلطنت آتن در موزه گوگنهایم نیویورک بسیار جالب به نظر می‌رسد. او این کار را با الهام از نور طبیعی افق آسمان و تغییر آن در ارتفاعات مختلف انجام داده است.
تاثیر نور در طراحی داخلی فروشگاه میسکی
میسکی، فروشگاهی است که بر فروش اقلام به افراد دو نژاده تمرکز می‌کند. معماران، فضای آن را با استفاده از رنگ‌ها و بافت‌های کاه‌گلی، به‌طور هنرمندانه‌ای ساده طراحی کرده‌اند تا در نظر مخاطب، حس معماری بومی را القا کند. همین رنگ‌ها در مورد نورپردازی محیط نیز به کار رفته‌اند که هنگام روشن ساختن، به‌خوبی بافت را تکمیل می‌کنند.
پله‌های فروشگاه آرمانی شعبه خیابان پنجم نیویورک
به‌طورکلی، توجه ویژه‌ای به طراحی پلکان در این فروشگاه Armani در شهر نیویورک شده بود. سازه پله‌ها با درخشش عجیب فولاد، جلوه ویژه‌ای پیدا کرده است. مواد پلاستیکی به‌عنوان پوشش، ظاهری مجسمه مانند را به آن می‌افزایند. همچنین شاهد تاثیر نور در طراحی داخلی پله‌ها و کل ساختمان هستیم. می‌بینیم که نور چگونه پیچ‌وتاب‌ها و ظرافت‌های پله را به رخ می‌کشد.
موزه هنر شهر فیلادلفیا کشور ایالات‌متحده آمریکا
موزه هنر فیلادلفیا به مدت 4 سال برای انجام بازسازی توسط فرانک گری، به روی عموم بسته بود. اما چندین ماه پیش، دوباره کار خود را آغاز کرد. هدف از بازسازی، این بود که زیرساخت‌های موزه نوسازی شوند و گالری‌ها و فضاهای عمومی تازه‌ای در آن ساخته شوند. البته نمای بیرونی به همان صورت قبل باقی ماند تا شخصیت ساختمان ثابت بماند. تیم معماری برای بلندتر نشان دادن ارتفاع سقف این موزه، نورپردازی غیرمستقیم را به شکل خاصی در سقف انجام داده است.
جمع‌بندی
معماران و طراحان همیشه به نورپردازی محیط توجه دارند، اما گاه برای دست‌یابی به برخی اهداف خاص، حساب ویژه‌ای روی آن باز می‌کنند. به همین دلیل، تاثیر نور در طراحی داخلی برخی فضاها، بیشتر به چشم می‌آید. طراحان معمولا برای بهتر جلوه کردن اثر نور، سعی می‌کنند رنگ‌بندی، مواد و فرم کلی ساختمان را ساده و سفید انتخاب کنند. نور می‌تواند به‌کلی جو یک فضا را متناسب با نیاز ساکنان عوض کند و حتی کاربری آن را تغییر دهد.