ژیزمان در نقشه برداری، زاویه ساعتگرد بین شمال شبکه با امتداد مورد نظر است. این زاویه، به عنوان معیاری برای تشخیص جهت‌گیری یا سمتِ امتدادهای روی زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. ژیزمان، ارتباط بسیار نزدیکی با دیگر زاویه‌های مهم در نقشه‌برداری دارد. آزیموت، زاویه حامل و ژیزمان معکوس، از جمله زاویه‌های مرتبط با ژیزمان هستند. در این مقاله، قصد داریم به تعریف ژیزمان در نقشه برداری، نحوه محاسبه آن را به همراه حل چند مثال و تمرین می‌پردازیم. علاوه بر این، رابطه بین ژیزمان با دیگر زاویه‌ها نظیر ژیزمان معکوس، زاویه حامل و آزیموت را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نقشه برداری چیست ؟
«نقشه‌برداری» (Surveying)، علم و هنر اندازه‌گیری موقعیت نسبی نقاط یا جزئیات عوارض زیر یا روی سطح زمین است. داده‌های حاصل از نقشه‌برداری، به منظور نمایش ویژگی‌های زمین بر روی کاغذ پیاده می‌شوند و در اغلب پروژه‌های مهندسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نقشه‌برداری، یکی از گرایش‌های مهم رشته مهندسی عمران است. با این وجود، مبانی آن در اجرای تمام پروژه‌های مرتبط با زمین (معدنکاری، زمین‌شناسی، اکتشاف و ساخت و ساز)، کاربرد دارد. یکی از اصول نقشه‌برداری، تعیین موقعیت و امتدادهای مبنا است.
تعیین موقعیت در نقشه برداری چیست ؟
«تعیین موقعیت» (Positioning)، مشخص کردن مختصات نقاط دلخواه روی زمین در یک دستگاه مختصات معلوم است. این دستگاه مختصات، باید دارای مبدا، محور، امتداد مبنا و دیگر پارامترهای تعیین موقعیت باشد.
امتداد مبنا در نقشه برداری چیست ؟
امتداد مبنا یا «خط مبنا» (Reference Line)، یک امتداد اختیاری و ثابت است که به منظور توجیه نقشه در منطقه یا تعیین موقعیت امتدادهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. نصف‌النهار جغرافیایی، نصف‌النهار مغناطیسی و شمال شبکه (محور Y در صفحه)، از رایج‌ترین امتدادهای مبنا محسوب می‌شوند. امتداد شمال شبکه در تعیین ژیزمان کاربرد دارد.
امتداد شمال شبکه چیست ؟
«شمال شبکه» (Grid North)، امتداد شمال در شبکه متعامد نقشه‌ها است. این امتداد، با علامت GN (مخفف عبارت انگلیسی شمال شبکه) مشخص می‌شود. تصویر زیر، مقایسه بین شمال واقعی (شمال جغرافیایی) و شمال شبکه را نمایش می‌دهد.
