مراحل اجرای آرماتوربندی تیر و سقف بتنی به شرح زیر است:
1) اجرای آرماتورهای طولی و عرضی تیر
آرماتورهای طولی تیرها، برای تحمل کشش در راستای تیر در نزدیکی سطح بتن قرار داده می‌شوند.
جهت اجرای آرماتورهای طولی و عرضی تیر، ابتدا دسته خاموت‌ها را در آرماتورهای طولی قرار داده، سپس آرماتورهای طولی تیر به آرماتورهای انتظار ستون توسط سیم آرماتور بندی بسته می‌شوند.
برای اینکه اجرای آرماتور بندی سقف و تیرها به راحتی انجام شود، آرماتورهای تیر در فاصله مناسبی از کف قالب قرار می‌گیرند تا آرماتوربند به راحتی بتواند بستن خاموت‌ها به آرماتورهای طولی را انجام دهد.
این کار همچنین از روغنی شدن آرماتورهای تیر جلوگیری می‌کند. چرا که قالب کف تیر از قبل روغن کاری شده و در صورت قرار دادن ارماتورهای تیر روی آن درگیری بتن و آرماتور از بین می‌رود.
اگر طول آرماتورهای طولی زیاد باشد، برای جلوگیری از شکم دادن آن‌ها از چوب‌های چهارتراش زیر آرماتورهای طولی در وسط استفاده می‌شود.
در صورت روغنی شدن آرماتورها به وسیله یک پارچه و بنزین یا انژکتورشور ماشین آن‌ها را پاک می‌کنیم. در صورتی که آرماتورها روغنی باشند، اتصال و پیوستگی بین آرماتور و بتن وجود ندارد و باعث ضعف عملکرد المان بتنی می‌شود.
محل وصله آرماتورهای طولی در آرماتور بندی سقف و تیر بتنی
معمولا وصله قوی‌تر از آرماتور است و در صورت درست اجرا شدن آرماتور، در محل وصله دچار مشکل نمی‌شود.
اما در جهت اطمینان همیشه وصله در نقطه‌ای که کمترین احتمال آسیب را دارد اجرا می‌شود؛ که اگر وصله درست اجرا نشده بود، سازه دچار خرابی نشود.
دقت کنیم محل وصله آرماتورهای طولی و محل قلاب آرماتورهای عرضی در فشار باشد.
پس در آرماتورهای تحتانی تیر، وصله در یک سوم کناری نزدیک به لبه‌ی تکیه‌گاه خارج از ناحیه بحرانی اجرا می‌شود.
در آرماتورهای فوقانی تیر، وصله در یک سوم میانی تیر انجام می‌شود.
همچنین توجه داشته باشیم که هیچ نوع وصله‌ای در محل چشمه اتصال مجاز نیست.
2) قرار دادن خاموت‌ها در فواصل معین در آرماتور بندی تیر
در مرحله بعد خاموت‌ها را طبق نقشه در فواصل معین، قرار می‌دهیم و با سیم آرماتور بندی به آرماتورهای طولی در جای تعیین شده طبق نقشه می‌بندیم.
نکته مهم در اجرای خاموت‌ها، جهت قلاب‌ها است. قلاب‌ها باید به صورت یک در میان در جهت راست و چپ تیر اجرا شوند.
در تیرهای پیوسته در وسط دهانه آرماتورهای فوقانی به فشار و آرماتورهای تحتانی به کشش می‌افتند و در نزدیکی تکیه‌گاه‌ها جای فشار و کشش عوض می‌شود.
به همین دلیل در نزدیکی تکیه‌گاه‌ها قسمت فوقانی تیر به کشش و قسمت تحتانی به فشار می‌افتد. از آن جایی که قلاب در فشار کار می‌کند، بهتر است جهت قلاب‌ها در وسط دهانه به سمت بالا و در بر تکیه‌گاه‌ها به سمت پایین باشد.
اما معمولا در جهت سهولت کار و اینکه جهت زلزله مشخص نیست، همه قلاب‌ها در سمت بالا اجرا می‌شوند. به خاطر داشته باشید همه قلاب‌ها باید یکی در میان چپ و راست شوند.
اغلب در ناحیه بحرانی فاصله‌ی خاموت‌ها کمتر از ناحیه وسط تیر است، چرا که وظیفه خاموت تحمل برش است و برش در بر تکیه‌گاه بسیار بیشتر از وسط آن است.
ناحیه بحرانی به طول دو برابر ارتفاع مقطع از بر تکیه‌گاه به سمت وسط دهانه گفته می‌شود.
3) جایگذاری اسپیسر برای آرماتورهای تحتانی تیر
اسپیسر جهت تامین کاور بتن استفاده می‌شود.
برای جایگذاری اسپیسرها ابتدا کف کار به تعداد کافی اسپیسر قرار داده می‌شود.
اسپیسرها معمولا به شکل بتنی یا پلاستیکی استفاده می‌شوند. چون در اسپیسرهای بتنی سیم مفتول وجود دارد به خوبی به آرماتورها بسته می‌شوند و در اثر بتن‌ریزی حرکت نمی‌کنند.
همچنین اسپیسرهای پلاستیکی به آرماتورها چفت شده و حرکت نمی‌کنند. به همین دلیل توصیه می‌شود از این دو نوع اسپیسر استفاده شود.
البته گاهی برخی از سازندگان از موارد زیر استفاده می‌کنند:
- آجر: به دلیل اینکه آجرها تحت فشار خرد می‌شوند و شیره بتن را جذب می‌کنند، اسپیسر مناسبی محسوب نمی‌شوند.
- سنگ: به علت وجود آهک در سنگ‌ها، آرماتور دچار زنگ زدگی شده و افزایش حجم می‌دهد که این امر باعث ایجاد ترک در بتن می‌شود.
- چوب: بعد از مدتی چوب‌ها دچار پوسیدگی می‌شوند و در بتن حفره ایجاد می‌کنند.
- موزاییک و خورده بتن تیرچه: اگرچه مشکلات موارد قبل را ندارد اما به آرماتور بسته نشده و احتمال حرکت آن‌ها وجود دارد و استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود.
حداقل تعداد مورد نیاز اسپیسر برای المان‌های مختلف برابر است با:
- برای هر یک متر طول تیر: حداقل 3 عدد اسپیسر
- برای هر یک متر طول ستون: 16عدد اسپیسر
- برای هر یک متر مربع کف: 4 عدد اسپیسر
جهت تامین کاور بتنی تیر فاصله آرماتورهای طولی از قالب‌های کناری یا یونولیت‌ها در سقف تیرچه و بلوک از اسپیسر استفاده شود.
4) امتداد آرماتورهای طولی تیر داخل ستون
آرماتور طولی تیر باید حتما در هسته بتن مهار شود. بسته به نظر طراح، اغلب انتهای تیر 30 سانتی‌متر خم 90 درجه می‌شود.
4 روش مهار آرماتور در بتن به شرح زیر است:
- ادامه دادن میلگرد و مهار توسط ایجاد اصطکاک بین بتن و میلگرد
- کوپلر انتهایی
- استفاده از قلاب‌های استاندارد: خم 90، 135 یا 180 درجه و ادامه دادن میلگرد به اندازه‌ی طول گیرایی محاسبه شده طبق آیین‌نامه که جهت سهولت اجرا اغلب خم 90 درجه اجرا می‌شود.
- استفاده از میلگردهای سردار
به عنوان یک توصیه مهم اجرای آرماتورهای عرضی در ضخامت سقف و فونداسیون فراموش نشود. در صورتی که این آرماتورها اجرا نشده بود، می‌توان دو آرماتور رکابی را مقابل هم قرار داده و با سیم آرماتوربندی بست. معمولا حداقل سه آرماتور عرضی در ضخامت سقف و فونداسیون قرار داده می‌شود.
آرماتور گونه (جلدی) در آرماتوربندی سقف و تیر بتنی
آرماتور جلدی همان آرماتور گونه تیر است که برای تحمل پیچش و یا تحمل کشش در دو سر تیر، در وسط ضخامت وجه جانبی عضو استفاده می‌شود.
معمولا آرماتور گونه در تیرهایی که تحت پیچش قرار دارند یا تیرهای عمیق، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آرماتور در وسط وجه جانبی تیر قرار می‌گیرد.
اجرای آرماتوربندی
5) آرماتوربندی سقف بتنی
در سقف تیرچه بلوک بعد از آرماتور بندی تیر ، نوبت به جاگذاری تیرچه‌ها و یونولیت‌ها می‌رسد و پس از آن آرماتورهای حرارتی قرار داده می‌شوند. در انتها به اندازه پنج سانتی‌متر روی یونولیت‌ها بتن‌ریزی می‌شود.
اما در سقف‌های دیگر آرماتورها به شکل دو شبکه مش فوقانی و تحتانی اجرا می‌شوند. انواع دال‌های بتنی به شرح زیر است:
- سقف دال بتنی
- سقف یوبوت
- سقف کوبیاکس
- سقف بابل دک
- سقف وافل
- سقف پیش تنیده