عملیات خاکی در پروژه های عمرانی
عملیات خاکی، کابرد گستردهای در انواع پروژههای عمرانی نظیر راهسازی، ساختمانسازی، سدسازی و غیره دارد. در این بخش، برای آشنایی با بیشتر با اهداف اجرای این عملیات، برخی از کاربردهای اصلی آن را معرفی میکنیم.
عملیات خاکی در راهسازی
همانطور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم، عملیات خاکی یکی از مهمترین و اصلیترین فعالیتها در اغلب پروژههای راهسازی است. در این عملیات، خاک سطحی به همراه گیاهان برداشته شده و تسطیح، شیببندی یا طبقهبندی زمین تا عمق مشخص انجام میشود.
به خاک زیر عمق نهایی، بستر جاده میگویند. نکته مهم پیش از اجرای عملیات خاکی، اطمینان از استحکام کافی بستر است. اکثر پروژههای راهسازی، شامل عملیات خاکبرداری و خاکریزی میشوند.
با توجه به کیفیت خاک لایههای زیرین، امکان برداشت یا پایدارسازی آنها وجود دارد. در صورت غیر اقتصادی بودن خاکبرداری لایههای زیرین و احتمال تحکیم آنها، زوشهای زهکشی (مانند اجرای ستون شنی) مورد استفاده قرار میگیرند. زهکشی خاک با کاهش سطح آب زیرزمینی و فشار آب منفذی، پایداری سازه را افزایش میدهد.
عملیات خاکی در ساختمان سازی
خاکبرداری و خاکریزی، از فعالیتهای ثابت در بسیاری از پروژههای ساختمان سازی، مخصوصا ساختمانهای مسکونی و تجاری بزرگ هستند. این عملیات به منظور فراهم کردن بستر مناسب برای اجرای فونداسیون و یا زیرزمین مورد استفاده قرار میگیرد. خاکبرداری در پروژههای ساختمانی با عنوان گودبرداری (خاکبرداری عمیق) نیز شناخته میشود. هدف اصلی در این عملیات، رسیدن به لایه مقاوم است.
مراحل کلی اجرای عملیات خاکی در ساختمان سازی عبارت هستند از:
- تمیزکاری و آمادهسازی محوطه (عدم تداخل تاسیسات و خدمات شهری با تجهیزات ساختمانی)
- پیاده کردن نقشه بر روی زمین یا پیکتاژ
- خاکبرداری مطابق با شیب ایمن
- بررسی شرایط زمین و اجرای سازه نگهبان مناسب
- خاکریزی پس از اجرای فونداسیون
- تراکم مواد پر شده
عملیات خاکی در سدسازی
اجرای عملیات خاکی در سدسازی نیازمند مهارت بسیار بالا در طراحی، اجرا و نگهداری است. مانند هر سازه عمرانی دیگر، فونداسیون سد نیز به همراه عملیات خاکبرداری و خاکریزی اجرا میشود. البته این عملیات در ساخت سدهای خاکریزی اهیمت بیشتری دارد؛ چراکه ساخت سدهای خاکریزی با جانمایی و تراکم لایههای مختلف خاک، ماسه، رس و سنگ انجام میگیرد.