دلیل تنوع طرح اختلاط ساروج، دسترسی به مواد اولیه مورد نیاز برای این ملات در نواحی مختلف و استفاده از آن برای کاربری‌های مختلف است. در این بخش، خواص و کاربرد مواد اولیه ساروج را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کاربرد آهک در ساروج چیست ؟
آهک، یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه در تهیه ساروج است. این ماده، در ترکیب سیمان و بتن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اغلب ملات‌ها، از 80 درصد مواد پرکننده و 20 درصد مواد پیوند دهنده تشکیل می‌شوند. آهک، نقش ماده پیوند دهنده ذرات پرکننده را بر عهده دارد. به عبارت دیگر، این ماده، مواد پرکننده ساروج را در کنار یکدیگر نگه می‌دارد. به همین دلیل است که ساروج در گروه ملات‌های آهک آبی قرار می‌گیرد. کیفیت و نوع آهک مورد استفاده در ساروج، به طور مستقیم بر روی مقاومت و خاصیت پلاستیسیته این ملات تاثیر می‌گذارد.
کاربرد خاکستر و سیلیس در ساروج چیست ؟
سیلیس فعال یا سیلیس آمورف، نقش بسیار مهمی را در ساخت ملات ساروج بازی می‌کند. این ماده، در خاکستر حاصل از سوزاندن زغال چوب یا کودهای حیوانی موجود است. به همین دلیل، در گذشته از این مواد برای ساخت ساروج استفاده می‌شد. امروزه، خاکستر زغال و کود، جای خود را به سیلیکا فیوم داده است. سیلیس، خواص مکانیکی (مقاومت فشاری و کششی) ساروج را افزایش می‌دهد و عملکرد آن در آب و هوای سرد را بهبود می‌بخشد. در صورت استفاده از کودهای گیاهی و حیوانی، باید به درصد سیلیس موجود در آن‌ها توجه کرد. به عنوان مثال، با سوزاندن کاه، 10/48 درصد خاکستر با محتوای 90/56 درصد سیلیس حاصل می‌شود اما با سوزاندن برگ گل آفتابگردان، 11/53 درصد خاکستر با 25/32 درصد سیلیس به دست می‌آید.
مواد تشکیل دهنده ساروج
کاربرد خاک رس و ماسه در ساروج چیست ؟
برخلاف باور عام، رس، یکی از مواد اولیه اصلی در ترکیب ساروج است. این خاک، به میزان کم و به عنوان پرکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماسه، عملکرد ملات ساروج را بهبود می‌بخشد. ماسه و رس، بهترین پرکننده برای ساروج هستند. البته کیفیت و مشخصات این مواد در نواحی مختلف با یکدیگر تفاوت دارد. با افزایش میزان ماسه، چسبندگی ملات کاهش می‌یابد. این مسئله، باعث کاهش مقاومت نهایی ساروج می‌شود. افزایش میزان رس از یک حد مشخص نیز افزایش احتمال ترک‌خوردگی را در پی دارد.
کاربرد الیاف در ساروج چیست ؟
ملات ساروج پس از خشک/سفت شدن، جمع می‌شود و کاهش حجم می‌دهد. به همین دلیل، سطح ساروج ترک می‌خورد. ترک‌خوردگی می‌تواند عیب و نقص‌های دیگر را در پی داشته باشد. از این‌رو، به منظور افزایش خواص مقاومتی، بهبود مقاومت کششی، جلوگیری از گسترش ترک و کاهش نفوذپذیری می‌شود. در گذشته، موی حیوانات (مانند پشم بز، موی اسب) و حصیر به عنوان الیاف در ترکیب ساروج مورد استفاده قرار می‌گرفت. امروزه، امکان به کارگیری الیاف طبیعی و مصنوعی مختلف برای ساخت ملات ساروج فراهم است.