🏛️ برگ سبز معماران پایه ۳، ۲ و ۱ چه تفاوتی دارد؟
اگر معمار باشید یا در مسیر گرفتن پروانه اشتغال به کار مهندسی معماری قدم گذاشته باشید، حتماً اصطلاح پایه ۳، پایه ۲ و پایه ۱ را زیاد شنیدهاید. این سه سطح در واقع نشاندهندهی میزان تجربه، صلاحیت حرفهای و گسترهی فعالیتهای طراحی و نظارت معماران هستند.
به زبان ساده، هر معمار وقتی پروانه میگیرد در یکی از این پایهها قرار میگیرد و بسته به سابقه، تجربه و پروژههایی که انجام میدهد، امکان ارتقا به پایه بالاتر را پیدا میکند.
این پایهها چیزی شبیه به “پلههای ارتقا شغلی” در حرفه معماری هستند. همانطور که در سایر رشتهها، سابقه و تجربه باعث افزایش مسئولیت و دامنهی کار میشود، در معماری هم همین قاعده برقرار است.
🟢 پایه ۳ معماری: اولین قدم برای ورود به دنیای حرفهای
بیشتر معماران، مسیر شغلی خود را با دریافت برگ سبز پایه ۳ آغاز میکنند. این پایه را میتوان سطح “ورود به حرفه” دانست.
ویژگیها و محدودیتها:
-
پروژههای کوچکمقیاس:
معماران پایه ۳ تنها مجاز هستند طراحی یا نظارت بر ساختمانهای کمارتفاع را انجام دهند. معمولاً این پروژهها شامل ساختمانهای مسکونی ۳ تا ۴ طبقه روی همکف هستند. -
محدودیت متراژ زیربنا:
در بسیاری از استانها، معماران پایه ۳ فقط روی ساختمانهایی با زیربنای محدود (مثلاً حداکثر ۲۰۰۰ متر مربع) میتوانند کار کنند. -
شرایط دریافت:
برای گرفتن پایه ۳، کافی است مدرک کارشناسی معماری، گذراندن دوره کارآموزی و قبولی در آزمون نظام مهندسی را داشته باشید. -
هدف اصلی:
این پایه بیشتر برای کسب تجربه طراحی و نظارت در محیط واقعی است تا معمار تازهکار با فرآیندهای اجرایی و چالشهای کار آشنا شود.
مزایا:
-
شروع رسمی فعالیت حرفهای به عنوان معمار
-
امکان ورود به پروژههای مسکونی و گرفتن تجربه عملی
-
افزایش اعتبار نسبت به معماران بدون پروانه
معایب:
-
محدودیتهای زیاد در نوع پروژهها
-
درآمد پایینتر بهدلیل کوچک بودن پروژهها
-
نیاز به چند سال کار برای ارتقا به پایه ۲
🟡 پایه ۲ معماری: سطح میانی و تنوع بیشتر در پروژهها
بعد از چند سال تجربه در پایه ۳، معمار میتواند درخواست ارتقا به پایه ۲ بدهد. این مرحله، جایی است که معماران از پروژههای کوچک خارج شده و وارد عرصههای بزرگتر میشوند.
ویژگیها و شرایط:
-
پروژههای متوسط:
معماران پایه ۲ مجاز هستند پروژههای ۵ یا ۶ طبقه روی همکف یا ساختمانهای تجاری و اداری با مقیاس متوسط را طراحی یا نظارت کنند. -
سابقه کاری الزامی:
معمولاً داشتن ۴ تا ۵ سال سابقه پایه ۳ و ارائه مستندات پروژههای انجامشده برای ارتقا لازم است. -
آزمون ارتقا:
معماران باید در آزمونها و مصاحبههای ارتقا پایه شرکت کنند. این آزمونها بیشتر روی تجربه و دانش اجرایی تمرکز دارند.
مزایا:
-
امکان فعالیت روی پروژههای متنوعتر (مسکونی، اداری، تجاری)
-
افزایش دستمزد و درآمد به دلیل پروژههای بزرگتر
-
شناخته شدن به عنوان معمار حرفهایتر
معایب:
-
همچنان محدودیت در پروژههای بسیار بزرگ (مثلاً برجها)
-
نیاز به سابقه و مستندات دقیق کاری برای ارتقا

🔵 پایه ۱ معماری: اوج حرفهایگری در معماری
بالاترین سطح صلاحیت حرفهای در معماری، پایه ۱ است. گرفتن این پایه به معنی رسیدن به جایگاهی است که معمار میتواند تقریباً هر نوع پروژهای را طراحی و نظارت کند.
ویژگیها و شرایط:
-
بدون محدودیت گسترده:
معماران پایه ۱ میتوانند پروژههای بسیار بزرگ، مانند برجهای بلندمرتبه، پروژههای تجاری-اداری عظیم، مجموعههای مسکونی بزرگمقیاس و پروژههای دولتی را برعهده بگیرند. -
سابقه کاری بالا:
معمولاً داشتن ۴ تا ۵ سال سابقه پایه ۲ + ارائه مدارک معتبر از پروژههای طراحی یا نظارت شده الزامی است. -
آزمون و مصاحبه ارتقا:
ارتقا به پایه ۱ بهسادگی نیست. نیازمند ارائه کارنامه حرفهای قوی، گذراندن آزمون ارتقا پایه و مصاحبههای تخصصی است.
مزایا:
-
دسترسی به بزرگترین و پردرآمدترین پروژههای معماری
-
افزایش اعتبار حرفهای در سطح ملی و حتی بینالمللی
-
آزادی عمل بیشتر در انتخاب پروژهها
معایب:
-
فرآیند ارتقا سخت و زمانبر
-
مسئولیتهای سنگین حقوقی و فنی در قبال پروژهها
⚖️ جدول مقایسهای پایههای معماری
ویژگیها | پایه ۳ | پایه ۲ | پایه ۱ |
---|---|---|---|
سطح ورود | تازهکار (شروع مسیر) | معمار میانرده | حرفهای (بالاترین سطح) |
محدودیت پروژه | حداکثر ۳–۴ طبقه مسکونی | تا ۶ طبقه یا پروژههای متوسط | پروژههای بزرگ، برجها و پروژههای ملی |
سابقه کاری لازم | ندارد (فقط آزمون و مدرک) | ۴–۵ سال سابقه پایه ۳ | ۴–۵ سال سابقه پایه ۲ |
اعتبار حرفهای | پایهای | متوسط | بسیار بالا |
درآمد تقریبی | پایینتر | متوسط | بالا و حرفهای |

📌 جمعبندی
بهطور خلاصه:
-
پایه ۳: شروع کار و ورود به حرفه معماری.
-
پایه ۲: ارتقا و ورود به پروژههای بزرگتر.
-
پایه ۱: اوج حرفهایگری و امکان طراحی و نظارت بر هر نوع پروژهای.
اگر معمار تازهکار هستید، نگران محدودیتهای پایه ۳ نباشید. این مرحله بیشتر برای یادگیری و تجربه است. با گذر زمان، جمعآوری مستندات کاری و ارتقا به پایههای بالاتر، میتوانید مسیر حرفهای خود را گسترش دهید و به پروژههای بزرگتر دست پیدا کنید.