«ترک غیر سازه‌ای» (Non-Structural Crack)، بر اثر شرایط آب و هوایی، تغییرات دمایی و رطوبت، بر روی سطح بتن ظاهر می‌شود. این نوع ترک، یکپارچگی و ایمنی سازه را به خطر نمی‌اندازد. با این حال، نباید وجود ترکهای غیر سازه‌ای را نادیده گرفت. این نوع ترک‌ها، ظاهر سازه را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
نفوذ رطوبت از درون ترکهای غیر فعال به اعماق بتن می‌تواند پرداخت داخلی آن را از بین ببرد (تحمیل هزینه‌های اضافی) یا باعث خوردگی میلگردها شود (به خطر افتادن سازه در بلندمدت). به طور کلی انواع ترک غیر سازه‌ای در بتن به دو گروه ترکهای پیش از گیرش بتن و ترکهای پس از گیرش بتن تقسیم می‌شوند. در ادامه، ضمن معرفی این موارد و انواع آن‌ها، روش‌های پیشگیری و ترمیم آن‌ها را نیز توضیح می‌دهیم.
انواع ترک پیش از گیرش بتن چه هستند ؟
پیش از گیرش کامل بتن و سفت شدن آن (در فاصله بین ۱۰ دقیقه تا شش ساعت پس از بتن‌ریزی)، امکان ترک‌خوردگی وجود دارد. انواع ترک پیش از گیرش بتن عبارت هستند از:
- ترک جمع شدگی پلاستیک
- ترک نشست پلاستیک
- ترک ناشی از جابجایی قالب بتن
ترکهای بالا، بر اثر شرایط اجرایی نامناسب به وجود می‌آیند. با اتخاذ تصمیمات اجرایی مناسب می‌توان از رخ دادن آن‌ها جلوگیری کرد. در ادامه، به معرفی ترکهای پیش از گیرش بتن می‌پردازیم.
ترک ناشی از جمع شدگی پلاستیک در بتن چیست ؟
عامل اصلی رخ دادن ترکهای پلاستیک ناشی از جمع‌شدگی، خشک شدن سریع سطح بتن است. پس از اجرای عملیات بتن‌ریزی و تراکم، ذرات جامد ته‌نشین شده و یک لایه آب بر روی سطح بتن تشکیل می‌شود. به این پدیده، آب انداختن می‌گویند. در شرایط خشک شدن سریع، آب خروجی پیش از سفت شدن بتن تبخیر می‌شود. به این ترتیب، سطح بتن خشک باقی می‌ماند و آب درون بتن را به سمت خود می‌کشد. با تبخیر مجدد آب سطحی، تحت تاثیر انقباض ناشی از خشک شدن و ترک‌خوردگی قرار می‌گیرد.
دلایل رخ دادن ترک ناشی از جمع شدگی پلاستیک در بتن
بادهای شدید، دمای بالا و رطوبت پایین، از عمده دلایل ترک‌خوردگی ناشی از جمع‌شدگی در بتن هستند. این ترک‌ها معمولا با یکی از سه الگوی زیر رخ می‌دهند:
- ترکهای مورب با طول 300 میلی‌متر تا 1 متر (اغلب در دال‌های میلگردگذاری شده یا با میلگردگذاری کم)
- ترکهای بسیار پراکنده (دال‌های دارای میلگردهای سازه‌ای)
- ترکهای نزدیک به عوامل محدودکننده (میلگردهای نزدیک سطح یا تغییر عمق)
روش های پیشگیری ترک ناشی از جمع شدگی پلاستیک در بتن
در این بخش، روش های پیشگیری ترک ناشی از جمع شدگی پلاستیک در بتن را معرفی می‌کنیم. این روش‌ها به تنهایی جوابگوی ترمیم کامل بتن نبوده و اجرای تمام آن‌ها به طور همزمان امکان‌پذیر نیست. روش‌های پیشگیری ترک پلاستیک عبارت هستند از:
- نصب بادشکن برای کاهش سرعت باد بر روی سطح بتن
- مرطوب کردن بستر یا قالب، قبل از بتن‌ریزی برای جلوگیری از کاهش آب درون بتن
- محافظت از سطح بتن تازه با اسپری کردن آب بر روی آن
- اسپری کردن الکل آلیفاتیک برای محافظت بهتر از سطح بتن در یک بازه مشخص
- پوشاندن سطح بتن تازه با یک پوشش نفوذناپذیر و اطمینان از عدم حرکت پوشش در هنگام وزش باد
- بستن ترک‌ها با ماله‌کشی به موقع با ابزار چوبی و پرداخت اولیه مناسب با ابزار فولادی