ترک خوردگی بتن چیست؟
بتن ذاتا یک ماده ترد و شکننده است. این ماده، مقاومت فشاری بالا و مقاومت کششی پایینی دارد. مقاومت کششی پایین بتن، باعث جدا شدن ذرات آن و تشکیل سطوح مجزا در هنگام مواجهه با بارگذاریهای خمشی، جمع شدگی ناشی از خشک شدن، انبساط حرارتی و عوامل دیگر میشود. به این جدایش، ترکخوردگی میگویند. ترکخوردگی از رایجترین مشکلات بتن است. ترکها به دو صورت سطحی و عمقی در بتن رخ میدهند. در این بخش، به معرفی برخی از انواع این ترکها میپردازیم.
ترک غیر فعال بتن چیست؟
«ترک غیر فعال» (Dormant Crack)، ترکی سطحی است که ابعاد آن با گذر زمان تغییر نمیکند. این نوع ترک معمولا بسیار نازک و دارای شکل نامنظم است. با وجود عدم تاثیر ترکهای ریز بر روی یکپارچگی و عملکرد سازه بتنی، نفوذ رطوبت به درون آنها میتواند سرعت تخریب بتن را افزایش دهد. این مسئله، کاهش عمر سازه و افزایش هزینههای ترمیم بتن را در پی دارد.

از مهمترین عوامل موثر بر ایجاد ترکهای غیر فعال در بتن میتوان موارد زیر را نام برد:
- هوازدگی
- اجرای نامناسب بتن ریزی
- اثرات حرارتی
- جمع شدگي خودزا
- جمع شدگی ناشی از خشک شدن
روشهای ترمیم بتن در صورت وجود ترکهای غیر فعال عبارت هستند از:
- درزگیری
- حفاری و تزریق پرکننده سخت (صلب)
- پوششدهی
- سنگزنی و روکش
- ملات خشک
- شاتکریت/گانیت
- دوخت
- جکتینگ
- تقویت
- بازسازی
ترک خوردگی شبکه ای بتن چیست؟
ترکخوردگی شبکهای یا اصطلاحا «کریزینگ» (Crazing)، مجموعهای از ترکهای سطحی و نزدیک به هم با شکل نامنظم است. کریزینگ معمولا در اثر گیرش سریع سطح آزاد بتن به دلیل دمای بالا، وجود آب اضافی یا عمل آوری نامناسب رخ میدهد. عمق ترکهای شبکهای کمتر از 3 میلیمتر است. با وجود عمق کم ترکهای شبکهای، تعدد آنها باعث افزایش سرعت تخریب سطح میشود. به همین دلیل، اقدامات اصلاحی و ترمیم بتن در این حالت باید با دقت بیشتری انجام گیرد.

از عوامل ایجاد ترکخوردگی شبکهای در سطح بتن میتوان موارد زیر را نام برد:
- عمل آوری نامناسب، ناکافی یا نامنظم
- اجرای پرداخت در هنگام وجود رطوبت ناشی از آب انداختن
- پخش کردن سیمان بر روی سطح به منظور کشیدن رطوبت ناشی از آب انداختن
- وجود بیش از حد حبابهای سطحی
- استفاده بیش از حد ویبراتور برای تراکم مخلوط
روشهای ترمیم بتن در صورت رخ دادن کریزینگ، مشابه با ترکهای غیر فعال است.
ترک فعال بتن چیست؟
«ترک فعال» (Active Crack یا Live Crack)، ترکی است که طول، عرض و عمق آن با گذر زمان گسترش مییابد. این نوع ترک معمولا دارای طول زیاد و راستای قطری به همراه جابجایی یا جدایش است. وجود این ترکها به معنای مشکلات جدی در بتن است. در صورت عدم کنترل مناسب آنها، احتمال تخریب سازه وجود خواهد داشت.

مهمترین عامل در ایجاد ترکهای فعال بتن، وجود بارهای سازهای بزرگتر از مقاومت بتن است. از دیگر عوامل موثر بر ایجاد این نوع ترکها میتوان موارد زیر را نام برد:
- اضافه بار
- نشست
- انبساط حرارتی بتن
- آب زیاد در طرح اختلاط
- گیرش نامناسب (خشک شدن سریع)
- کافی نبودن مقاومت بتن
- کمبود درزهای کنترلی
- شرایط محیطی نامساعد
از روشهای ترمیم بتن در صورت وجود ترکهای فعال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درزگیری یا بتونهکاری
- حفاری و تزریق پرکننده نرم (منعطف)
- جکتینگ
- تقویت
- دوخت
- پیش تنیدگی خارجی