سندبلاست، وت بلاست (مرطوب)، شات بلاست (ساچمه)، گریت بلاست (ساچمه شکسته)، وکیوم بلاست (مکشی)، سودا بلاست (جوش شیرین)، بریستل بلاست (فرچه)، آیس بلاست (یخ خشک)، میکروبلاست (قلمی) و بیدبلاست (دانه شیشه) از متداول‌ترین روش‌های ساب پاشی هستند.
در ادامه، به معرفی هر یک از این موارد می‌پردازیم.
سندبلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
سندبلاست، قدیمی‌ترین روش ساب پاشی است. در این روش، ذرات سیلیس یا کوارتز به عنوان ماده ساینده با سرعت بالا توسط هوای فشرده بر روی سطح مورد نظر پاشیده می‌شوند. ذرات ساینده به دلیل سختی، تیز بودن و سرعت بالا هنگام برخورد با سطح، آلودگی‌ها و مواد اضافی را به راحتی پاک می‌کنند. این روش، متداول‌ترین گزینه برای از بین بردن زنگ‌زدگی فلزات است.
سیلیس، برای سلامتی انسان خطرناک است که می‌تواند باعث ایجاد بیماری ریوی سیلیکوزیس شود. به همین دلیل، اجرای سندبلاست نیازمند رعایت نکات ایمنی و مقررات مخصوص است.
وت بلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
سندبلاست مرطوب یا «وت بلاست» (Wet Blasting)، روشی است که مشکل کنترل گرد و خاک در سندبلاست معمولی را برطرف می‌کند. به همین دلیل، به آن سندبلاست بدون غبار نیز می‌گویند. در این روش، آب در نزدیکی محل خروج ساینده به درون نازل وارد می‌شود. البته در برخی از موارد، آب را از قبل با ساینده ترکیب کرده و مخلوط را به سمت نازل هدایت می‌کنند.
به طور کلی در وت بلاست، ترکیبی از آب، هوا و ذرات ساینده با فشار بالا از نازل خارج می‌شود و با برخورد به سطح، لایه بالایی آن را تمیز می‌کند. محصول جانبی این فرآیند، مخلوطی از مواد مورد استفاده در وت بلاست و یک لایه نازک از روی سطح است. این محصول جانبی باید مطابق با قوانین زیست‌محیطی جمع‌آوری و به طور مناسب دفع شود.
شات بلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
ساچمه پاشی یا «شات بلاست» (Shot Blasting)، از روش‌های ساب پاشی است که در آن، یک تیغه دوار، مواد ساینده (ساچمه‌ها) را با سرعت زیاد به سمت سطح مورد نظر پرتاب می‌کند. به این روش، سندبلاست گریز از مرکز یا «تمیزکاری پاششی مرکز گریز» (Centrifugal Blast Cleaning) نیز می‌گویند.
بزرگترین مزیت شات بلاست، استفاده کمتر از هوای فشرده نسبت به روش‌های دیگر است. به علاوه، این روش، سطحی بسیار تمیز و یکنواخت را به وجود می‌آورد. از معایب شات بلاست نیز می‌توان به بزرگ بودن تجهیزات و عدم امکان اجرا بر روی سطوح ناهموار اشاره کرد. در این روش نیز مواد ساینده و لایه سطحی به واحد جمع‌آوری منتقل می‌شوند.
گریت بلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
«گریت شات بلاست» (Grit Shot Blasting) یا «گریت بلاست» (Grit Blasting)، یکی از روش‌های ساب پاشی توسط ساچمه شکسته یا اصطلاحا گریت است. این روش کاربرد خوبی در از بین بردن رنگ و زنگ‌زدگی سطوح فولادی دارد. گریت بلاست، سطح صافی را برای فولاد به وجود می‌آورد.
گریت بلاست، به فرآیند ساچمه زنی فلز و تقویت خواص مقاومتی آن نیز کمک می‌کند. بسته به نوع سطح مورد نظر، می‌توان از ساچمه‌های آلومینیومی، کاربیدی و پوست گردو نیز برای ساچمه پاشی استفاده کرد. به طور کلی، شات بلاست برای تمام سطوح نیازمند پرداخت صاف و لایه‌برداری سریع مناسب است.
وکیوم بلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
سندبلاست خلا یا «وکیوم بلاست» (Vacuum Blasting)، یکی از روش‌های ساب پاشی است که در آن، مواد ساینده و ذرات جدا شده از روی سطح به طور همزمان توسط دستگاه وکیوم به واحد بازیابی منتقل می‌شوند. به این روش، سندبلاست خشک بدون غبار نیز می‌گویند.
از مزایای روش وکیوم بلاست، جمع‌آوری مواد برای استفاده مجدد است. علاوه بر این، واریزه‌های حاصل از تمیزکاری نیز به حداقل می‌رسند. البته، فرآیند بازیافت در این روش، باعث کم شدن سرعت اجرای آن نسبت به روش‌های دیگر شده است.
سودا بلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
«سودا بلاست» (Soda Blasting)، یکی از روش‌های جدیدتر ساب پاشی است که در آن، ذرات جوش شیرین (سدیم هیدروژن کربنات) توسط فشار هوا به سطح مورد نظر اعمال می‌شوند. عملکرد سودا بلاست، در جدا کردن برخی از مواد بخصوص (مانند کپک خانه) از روی سطح بسیار مناسب است. این روش بیشتر برای از بین بردن آلودگی‌ها از روی سطوح نرم مانند سطح کروم، پلاستیک یا شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سودابلاست، امکان بازیابی مواد استفاده شده وجود ندارد.
بریستل بلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
سندبلاست فرچهای یا «بریستل بلاست» (Bristle Blasting)، تنها روش ساب پاشی است که در آن، ماده ساینده به سمت سطح پرتاب نمی‌شود. در این روش، فرچهای متشکل از سیم‌های فولادی بر روی سطح قرار می‌گیرد. موتور، دستگاه فرچه را به چرخش درمی‌آورد و آلودگی‌های سطح را تمیز می‌کند.
سندبلاست فرچهای، سطحی صاف و یکنواخت را به وجود می‌آورد. این روش اغلب برای تمیزکاری سطوح فلزی با خوردگی بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل اعمال مستقیم فرچه بر روی سطح، دقت پرداخت با استفاده از این روش بالا است.
آیس بلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
سندبلاست با یخ خشک یا «آیس بلاست» (Ice Blasting)، یکی از روش‌های مبتکرانه ساب پاشی است. در این روش، ذرات کربن دی اکسید جامد (شبیه ذرات برف) با فشار بالا به سطح مورد نظر اعمال می‌شوند. کربن دی اکسید سمی نیست و با آلودگی‌های سطح واکنش نمی‌دهد. همین موضوع، آیس بلاست را به یک روش منحصر به فرد برای تمیزکاری تجهیزات فرآوری مواد غذایی تبدیل کرده است.
دمای پایین یخ خشک و سرعت بالا در لحظه برخورد باعث ایجاد شک حرارتی و شکسته شدن پیوند میان ذرات سطح و آلودگی‌ها می‌شود. اختلاف دمای بین بالا، ذرات یخ را پس از برخورد به سطح به گاز تبدیل می‌کند. از مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت اجرای بالا
- تمیزی: هیچ ماده ساینده‌ای برای بازیافت یا جمع‌آوری باقی نمی‌ماند.
- سازگاری با محیط زیست: ذرات کربن دی اکسید واکنش‌پذیر نبوده و با محیط زیست سازگار هستند.
- عدم آسیب به سطح
در مجموع آیس بلاست برای تمیزکاری سطوح ظریف (تجهیزات الکتریکی) و حساس به آلودگی‌های ناشی از ساینده‌های دیگر (تجهیزات فرآوری مواد غذایی) مناسب است.
میکروبلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
سندبلاست با قلم یا «میکروبلاست» (Micro-Blasting)، یک روش ساب پاشی در مقیاس کوچک است. در این روش، هوای فشرده و ذرات ریز ساینده پیش از خروج از نازل با یکدیگر ترکیب می‌شوند. کوچک بودن نازل، یک جریان ریز با دقت بالا را به وجود می‌آورد.
به دلیل کوچک بودن نازل، امکان تنظیم فشار برای انجام فعالیت‌هایی نظیر برش، حفاری یا پلیسه گیری فراهم می‌شود. در برخی از موارد، میکروبلاست برای تغییر شکل سطح الماس و حکاکی بر روی شیشه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بزرگترین مزیت این روش، دقت بسیار بالای آن است. به همین دلیل، میکروبلاست اغلب برای تمیزکاری سطوح کوچک استفاده می‌شود.
بیدبلاست چیست و چه کاربردی دارد؟
«بیدبلاست» (Bead Blasting)، ساب پاشی با استفاده از دانه‌های شیشه‌ای است. دانه‌های شیشه‌ای، عملکرد بسیار خوبی در تمیزکاری، پلیسه‌گیری و ساچمه‌زنی دارند. این دانه‌ها به شکل کروی هستند و با برخورد به سطح، یک تورفتگی میکروسکوپی را بر روی سطح به وجود می‌آورند. پرداخت توسط بیدبلاست یکنواخت‌تر از روش‌های دیگر است. به علاوه، امکان بازیابی دانه‌های شیشه‌ای نیز وجود دارد.
استفاده از بیدبلاست، سطح پرداخت را تمیزتر و براق‌تر می‌کند. دانه‌های شیشه‌ای سمی نبوده و برای محیط مضر نیستند. به منظور ایجاد یک سطح کدر یا مات بر روی فلزاتی مانند آلومینیوم می‌توان از استفاده کرد. در طرف مقابل، دانه‌های درشت‌تر، سطحی یکنواخت‌تر اما زبر را به همراه دارند.