دیوارچینی یکی از مباحث به ظاهر ساده در تکمیل یک ساختمان استف در صورتیکه یکی از اصلی‌ترین مراحل ساخت ساختمان‌های مختلف چیدن دیوارها است که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. تجارب زلزله‌های پیش‌آمده در داخل و خارج کشور نشان می دهد که بیشتر آسیب‌ها و خسارات، ناشی از تخریب عوامل غیرسازه‌ای مثل دیوارهای جداکننده، دیوارهای بنایی، وسایل موجود و به نوعی کلیه چیزهایی که نقش باربری ندارند، بوده است.
در بسیاری از موارد دیده شده که بعد از یک زلزله، سازه آسیب جدی ندیده ولی تمامی دیوارهای داخلی تخریب شده‌اند. در بسیاری از موارد حتی این ساختمان‌ها نوساز بوده‌اند ولی به دلیل آنکه در دیوارچینی آن‌ها ضوابط و دستورالعمل‌های اجرایی رعایت نشده آسیب‌های جدی دیده‌اند.
-
دیوارچینی چیست؟
چیدن دیوار در ساختمان‌سازی در حقیقت به فرآیندی گفته می‌شود که در آن با استفاده از بلوک‌های آجری، بلوک‌های سفالی، بلوک‌های بتنی و حتی سنگ و … اقدام به ساخت دیوار می‌شود و از ملات یا چسب و … برای محکم کردن این مصالح به هم استفاده می‌شود. چیدن دیوار از مهم‌ترین مراحل ساخت ساختمان‌ها است چرا که نقش ویژه‌ای در جلوگیری از ریزش آوار و انتقال نیروها و فشارها به اسکلت اصلی ساختمان دارد. هدف اصلی از چیدن دیوارها در ساختمان تفکیک بخش‌های مختلف و ایجاد کاربری‌های متفاوت است.
کیفیت دیوارچینی در ساختمان‌سازی می‌تواند به عوامل و فاکتورهای مختلفی همچون کیفیت مصالح ساختمانی، نحوه انجام کار، میزان تخصص بنا، کیفیت سیستم سازه و … بستگی دارد. عدم انجام چیدن دیوار به صورت اصولی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی همچون عدم امنیت، عبور صدا، مشکلات نازک‌کاری و … شود.
-
خواص دیوار
- ایستا و بادوام
- مقاومت نسبی در مقابل رطوبت
- مقاوم در مقابل آتش، بسته به نوع عملکرد آن
- مقاوم در برابر عوامل اقلیمی
- زیبایی کیفیت
- قطع ارتباط بصری یا عدم آن بسته به نوع عملکرد
- قطع ارتباط فیزیکی
- مقاوم در برابر صوت متناسب با عملکرد
-
انواع دیوار
به‌طور خلاصه و با استناد به مفاد مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان و همچنین نکات ارائه‌شده در فصل دهم نشریه 55 و ضوابط نشریه 2800، می‌توان دیوارهای ساختمان را از جهات مختلف تقسیم‌بندی نمود.
- انواع دیوار از نظر عملکرد
- انواع دیوارها ازنظر مصالح ساخت
- انواع دیوارهای مصالح بنایی ازنظر رفتار سازه‌ای
-
انواع دیوار از نظر عملکرد
به‌طور خلاصه و با استناد به مفاد مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان و همچنین نکات ارائه‌شده در فصل دهم نشریه 55 و ضوابط نشریه 2800، می‌توان دیوارهای ساختمان را ازنظر عملکردی را در چهار گروه زیر تقسیم‌بندی نمود.
1. دیوار باربر
دیواری است که به طور عمده، بارهای قائم را به همراه لنگر خمشی یا بدون آن، تحمل می‌کند.
2. دیوارهای سازه ای
دیواری است که برای مقاومت در برابر بارهای قائم یا جانبی و یا هردو طراحی می‌شود و از اجزای اصلی پایداری ساختمان در طول عمر آن است.
3. دیوارهای غیر باربر
دیواری است که به طور عمده هیچ باری غیر از وزن خود را تحمل نمی کند.
-
انواع دیوار از نظر زمان ساخت
- پیش ساخته
- ساخت درجا
- نیمه درجا
-
زمان مناسب برای دیوار چینی
بهترين زمان براي اجراي ديوار چيني بعد از ستون گذاری و پس از پايان عمليات بتن‌ريزي سقف‌ها مي‌باشد. بهتر است حداقل بتن سقف مقاومت ۷ روزه خود را كسب كرده باشد و سپس ديوار چيني انجام شود.
-
نکاتی که قبل و حین دیوارچینی باید رعایت شود
- قبل از شروع عملیات باید گیاهان و خاک‌های نباتی از محل کار برداشته شود و محل دیوار چینی از وجود هر نوع گیاه و ریشه‌های عمقی پاک سازی شود. به منظور عدم رویش گیاهان در پی دیوارچینی، پی دیوار را با خاک آهک پوشش دهید.
- با توجه به شرایط آب و هوایی و دستورات العمل‌ها، قبل از اجرای تیغه چینی، آجرها بایستی به مدت ۶۰ دقیقه در آب خیسانده و سپس بلافاصله به کار برده شوند. ریختن آب بر روی آجر مجاز نیست. اینکار سبب می شود تا چسبندگی ملات به آجر خوبی صورت گیرد.
- باید دقت داشت که بندهای افقی و بندهای قائم اجرا شود. ضخامت بند بین آجرها نباید کمتر از۱۰ میلیمتر و یا بیشتر از ۱۲ میلیمتر باشد.
- بندها در قسمت افق یا قائم باید ریسمان باشند یعنی در طول اجرای یک بند نباید کمانی باشد. اگر از آجر یا هر چیز پر کننده‌ایی برای کامل کردن یک رج استفاده می شود، نباید در وسط همان رج‌ها این آجر یا پرکننده بکار گرفته شود. باید دقت کرد این آجرها یا پر کننده‌ها تنها در انتهای رج‌ها بکار رود. مثلا اگر در یک دیوار سفالی از آجر در وسط رج استفاده شود این امر غلط اجرایی است. باید این آجری که بصورت عمودی کار گذاشته می‌شود در انتهای رج باشد.
- تیغه چینی باید کاملاً قائم و شاقولی بوده و امتداد رج‌ها کاملاً افقی باشد و بندهای قائم یک رج در میان دقیقاً در مقابل هم قرار گرفته و شاقولی باشند.
- گونیا بودن تیغه چینی اتاق‌ها، آشپزخانه و سرویس‌ها بسیار مهم است. چون درصورت بی دقتی در تیغه چینی، کاشی کاری دیوار دچار مشکل خواهد شد و در نتیجه زیبایی این فضاها (مخصوصاً کف سرویس‌های بهداشتی) از نظر گونیایی از بین می‌رود. همچنین سر لوله‌های سرد و گرم سرویس‌ها بر اثر ناگونیایی در هنگام کاشی کاری امکان داخل ماندن در کار خواهند داشت که بعد‌ها که شیرآلات رو نصب می‌کنند، با توجه به عدم دقت در نصب باعث نشت آب به پشت کاشی می‌شود و این امر یکی از دلایل تبله کردن گچ دیوار پشت کاشی یا سقف طبقه پایین می‌شود.
- دیوارها حتماً از کنارها توسط میلگرد در فواصل ۵۰ سانتی به ستون‌ها مهار شوند. درساخت ديوار باربر باید از يك نوع آجر استفاده شود و در محل اتصال ديوارها به ستون‌ها شاخك مناسب نصب شده باشد.
- زنجاب کردن مصالح رعایت شود و در انتهای کار دوغاب سیمانی (آب نسبت به سیمان بیشتر باشد) بر روی دیوار وقتی که دو رج مانده تمام شود ریخته شود.
- در قسمت انتهایی زیر سقف دیوار حتماً مهار شود، که روش اجرای وال پست بهترین حالت در مهار دیوار است. در صورتي كه طول ديوار زياد باشد وال‌پست‌هاي مناسب براي آن در نظر گفته شده باشد و در اطراف پنجره‌ها وال‌پست مناسب اجرا گردد.
-
مصالح مورد استفاده در دیوارچینی
همان‌طور که گفته شد امروزه با پیشرفت تکنولوژی‌های مختلف انواع مصالح مختلف در دیوارچینی با اهداف مختلفی همچون کاهش هزینه‌ها، افزایش مقاومت و امنیت ساختمان، عایق‌کاری ساختمان، افزایش مقاومت ساختمان در برابر آتش‌سوزی و زلزله و … مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله مهم‌ترین مصالحی که در ساخت دیوارهای ساختمانی می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند می‌توان به مواردی همچون انواع بلوک‌های سیمانی، انواع بلوک‌های سفالی، بتن‌های سبک اتووکلاو، انواع بلوک‌های پرلیتی، آجر، سیمان، سنگ، چسب و … اشاره کرد.
امروزه استفاده از دیوارهای تری دی پانل که به عنوان دیوارهای پیش‌ساخته شناخته می‌شوند در دیوارچینی ساختمان‌ها رواج بسیار زیادی پیدا کرده است چرا که این دیوارهای پیش‌ساخته مزایای متعددی همچون افزایش سرعت ساخت و ساز، عایق‌بندی ساختمان در برابر صوت، حرارت و رطوبت، کاهش هزینه‌های ساخت و ساز، افزایش فضای مفید ساختمان به دلیل ضخامت کم، افزایش مقاومت ساختمان و … دارند. دیوارهای پیش‌ساخته می‌توانند از مصالح مختلفی همچون گچ، آهن، سیمان، یونولیت و … تولید شوند.
-
مراحل اجرای دیوارچینی
برای چیدن دیوارهای ساختمان می‌توان از روش‌های متعددی استفاده کرد که هر کدام مزیت‌ها و ایرادات خاص خود را دارند اما در نهایت میزان تخصص و مهارت بنا می‌تواند تعیین کننده روش دیوارچینی باشد. یکی از روش‌هایی که می‌تواند راحت‌تر، سریع‌تر، کم‌هزینه‌تر و با خطای کمتری همراه باشد به شرح زیر است
مرحله اول: رگه چینی
در مرحله اول و قبل از هر کاری لازم است که محل دیوارها مشخص شود و برای این کار می‌توان از روش‌های متعددی استفاده کرد. رگه چینی در حقیقت به عملیاتی گفته می‌شود که در آن با استفاده از یک رج بلوک یا آجر به همراه ملات یا بدون ملات فضاهای مختلف ساختمان را مشخص کرده و از هم جدا کرد. بعد از آنکه با استفاده از رگه چینی طراحی ساختمان و بخش‌های مختلف آن مشخص شد می‌توان مراحل بعدی چینش دیوار را انجام داد.
مرحله دوم: شمشه گذاری
شمشه گذاری یکی از مهم‌ترین نکات در چینش دیوارها است چرا که این کار باعث می‌شود که دیوار به صورت شاقول و هم راستا چیده شود. شمشه می‌تواند به عنوان یک شاخص استاندارد و مطمئن برای اجرای دیوار به صورت اصولی و منظم شناخته می‌شود. در این مرحله باید در ابتدا و انتهای دیوارها از دو شمشه فلزی و محکم استفاده کرد و با استفاده از گچ آن را به سقف و کف ساختمان نصب کرد. برای چیدن هر رج از دیوار لازم است که بین دو شمشه یک ریسمان وصل کرده و چینش دیوار را انجام داد.
مرحله سوم: بلوک گذاری
بعد از رگه چینی و شمشه گذاری و همچنین نصب ریسمان بین شمشه‌ها باید اقدام به بلوک گذاری کرد. انتخاب بلوک‌های مناسب اهمیت بالایی در چیدن دیوارها دارد. بلوک‌های غیراستاندارد باعث می‌شود که دیوارها ایرادات زیادی داشته باشند و از استحکام کافی برخوردار نباشند. حتی اگر دیوارها در صورت استفاده از بلوک غیراستاندارد تراز باشند در نهایت ممکن است مشکلاتی مانند عایق نبودن و ترکیدگی داشته باشند. با توجه به آنکه امروزه در دکوراسیون داخلی منازل از مصالحی همچون یونولیت دیواری استفاده می‌شود، تراز و صاف بودن دیوار اهمیت بسیار زیادی دارد و حتماً باید از مصالح استانداردی در آن استفاده شود. در مرحله بلوک گذاری استفاده از ملات مناسب و در حجم کافی نیز اهمیت بالایی دارد چرا که میزان ملات مورد استفاده تعیین کننده میزان استحکام دیوار است.
-
ملات های قابل استفاده در دیوارچینی
-
گل
- گل آهک
- کاهگل
- ماسه و آهک
- ماسه و سیمان
- باتارد (سیمان + ماسه آهک)
- چسب های شیمیایی
- در بعضی از بناهای موقت ممکن است مصالح دیگر همچون:
- ورقه های آزبست
- گونی
- چوب
- ورقه های فلزی
- پارچه
- پلاستیک و مقوا
- فایبرگلاس به کار رود.