استفاده از قالب بتن به چه زمانی برمی‌گردد؟

گسترش استفاده از بتن در ساخت و سازهای مختلف به عنوان یکی از  پیشرفت‌های مهم قرن بیستم میلادی به حساب می‌آید. با گذشت زمان، طراحان و معماران روش‌های مختلفی را برای بررسی قابلیت شکل‌پذیری بتن در قالب‌هایی با شکل‌های متفاوت توسعه دادند.

 

خانه های یکپارچه ادیسون

در اوایل سال 1899 میلادی (حدود سال 1277 شمسی)، توماس ادیسون یک کارخانه سیمان را با هدف ساخت سیمان پرتلند باکیفیت تاسیس کرد. او به دنبال راه‌هایی برای به‌کارگیری بتن جهت تولید لوازمی مانند یخچال، پیانو و حتی خانه‌های یکپارچه بود. در اوایل دهه 1910 میلادی (اواخر دهه 1280 شمسی)، ادیسون ساخت نمونه اولیه از خانه‌های بتنی یکپارچه را با ریختن ملات در یک قالب مخصوص، با موفقیت به اتمام رساند. اگرچه، به دلیل استفاده از 2300 قطعه برای ساخت این قالب و فرآیند پیچیده سرهم کردن آن، تنها چند خانه به این روش ساخته شد. ادیسون به دنبال یک فرآیند ساده و قابل تکرار ساخت و ساز به منظور تولید انبوه خانه‌های بتنی و در نتیجه فروش بیشتر بتن بود. در نهایت این ایده با شکست مواجه شد اما عدم موفقیت آن ارتباطی به انتخاب مصالح مناسب نداشت و در واقع از درک نادرست ادیسون از سیستم‌های ساخت و ساز نشات می‌گرفت.

 

 

قالب بتن برای ساخت خانه های یک تکه ادسیون
                                                                      ایده ادیسون برای ساخت خانه‌های بتنی یک‌تکه

‌شهرسازی در شوروی سابق

طی دهه‌های 1960 تا 1980 میلادی (بین سال‌های 1340 تا 1360 شمسی)، توسعه شهرسازی در شوروی سابق سرعت بسیار زیادی به خود گرفت. این موضوع باعث تولید صفحات بتنی استاندارد برای تحکیم ساختمان‌های چند طبقه شد. شهر تاشکند در کشور ازبکستان، نمونه‌ای از شهرهای ساخته شده در زمان شوروی سابق محسوب می‌شود که پیکربندی‌ها و روش‌های مختلف به کارگیری این صفحات بتنی استاندارد در آن قابل مشاهده است.

 

ساختمان های بلوکی شوروی سابق
                                        نمونه‌ای از ساختمان‌های بلوکی ساخته شده از صفحات بتنی در زمان شوروی سابق (تاشکند، ازبکستان)

مجموعه ساختمانی هبیتات

در سال 1967 میلادی (1346 شمسی)، مجموعه ساختمانی «هبیتات ۶۷» (HABITAT 67) یا به طور مختصر «هبیتات» توسط یک معمار کانادایی در شهر مونترال کشور کانادا طراحی و ساخته شد. این مجموعه به عنوان یکی از تحسین‌برانگیزترین سازه‌‌های دنیای معماری و همچنین اولین موفقیت بزرگ در زمینه طراحی قالب‌های بتن شناخته می‌شود. در ساخت هبیتات از 354 قالب بتن یکسان با پیکربندی‌های مختلف استفاده شده است. این مجموعه 12 طبقه‌ای، 146 واحد مسکونی با اندازه و شکل‌های مختلف دارد که هر واحد از اتصال یک تا هشت واحد بتنی تشکیل شده است.

 

مجموعه ساختمانی Habitat67
                                                                          نمای بیرونی مجموعه ساختمانی Habitat

ساخت لوازم خانگی

اواخر دهه 1970 میلادی (دهه 1350 شمسی) را می‌توان به عنوان عصر توسعه قالب بتن در نظر گرفت. در این دوره، دو معمار کوبایی اقدام به طراحی قالب‌های مخصوص برای ساخت تمام وسایل خانه از قبیل مبلمان و پنجره کردند. البته مدتی بعد مشخص شد که وسایل ساخته شده توسط این قالب‌ها دارای محدودیت‌های مختلفی هستند و از نظر طراحی با خانه‌ها مطابقت ندارند. در واقع، با وجود پیشرفت در حوزه طراحی قالب بتن، زمینه مناسب برای به‌کارگیری آن‌ها در طراحی‌ها فراهم نشده بود.

 

عصر سازه‌های بتنی

بتن همیشه جایگاه ثابتی در صنعت ساخت و ساز داشته است. پروژه‌های موفق و ناموفق متعدد در حوزه طراحی قالب بتن، منجر به پیشرفت قابل‌توجه در فرآیند ساخت سازه‌های بتنی شده‌اند. اگرچه به دلیل کاربرد گسترده بتن، هنوز راه زیادی تا کشف محدودیت‌های آن وجود دارد. همین موضوع، زمینه را برای طراحی و آزمایش بر روی قالب‌های جدید فراهم می‌کند.