نوع خاک، شرایط محل اجرا، خواص خاک، دسترسی به مصالح، مسائل اجتماعی، تاثیرات محیط زیستی و هزینه، از مهمترین عوامل موثر بر انتخاب روش مناسب بهسازی خاک هستند. در ادامه به معرفی هر یک از این عوامل میپردازیم.
تاثیر نوع خاک بر روش بهسازی خاک
نوع خاک، به عنوان یکی از مهمترین عوامل موثر بر روش و مواد مورد استفاده برای بهسازی خاک در نظر گرفته میشود. برخی از روشهای بهسازی، فقط برای نوع خاصی از خاکها با دانهبندی مشخص قابل استفاده هستند.
جدول زیر، بر اساس گرافی تهیه شده است که روش های بهسازی مناسب برای انواع خاک با دانهبندی مختلف را نمایش میدهد.
روش بهسازی | نوع خاک | دانهبندی (میلیمتر) |
تراکم انفجاری | شن | تمام دانهبندیها |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | تمام دانهبندیها | |
تراکم دینامیکی عمیق |
شن | تمام دانهبندیها |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | متوسط تا درشت | |
لولههای ارتعاشی |
شن | ریز تا متوسط |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | درشت | |
ٰتزریق مواد سیمانی | شن | تمام دانهبندیها |
ماسه | متوسط تا درشت | |
تزریق مواد شیمیایی | شن | ریز |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | متوسط تا درشت | |
تزریق تراکمی | شن | ریز تا متوسط |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | درشت | |
تزریق پر فشار (جت گروتینگ) | شن | تمام دانهبندیها |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | تمام دانهبندیها | |
رس | متوسط تا درشت | |
جایگزینی ارتعاشی | شن | خیلی ریز |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | تمام دانهبندیها | |
رس | تمام دانهبندیها | |
زهکشی برای رونگرایی | شن | خیلی ریز |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | خیلی درشت | |
زهکشی برای تحکیم | لای | ریز تا متوسط |
رس | تمام دانهبندیها | |
شمعهای متراکم | شن | ریز |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | تمام دانهبندیها | |
رس | تمام دانهبندیها | |
افزودنی | شن | ریز |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | تمام دانهبندیها | |
رس | تمام دانهبندیها | |
اختلاط عمیق خاک | شن | ریز |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | تمام دانهبندیها | |
رس | تمام دانهبندیها | |
انجماد خاک | تمام خاکها | تمام دانهبندیها |
برداشتن و جایگزینی خاک | شن | خیلی ریز |
ماسه | تمام دانهبندیها | |
لای | تمام دانهبندیها | |
رس | تمام دانهبندیها |
تاثیر مشخصات محل بر روش بهسازی خاک
بسیاری از روش های بهسازی خاک، با توجه به عمق لایه ضعیف انتخاب میشوند. مساحت محدوده اجرا، ظرفیتهای اقتصادی و قابلیت تجهیزات موجود نیز نقش مهمی را در انتخاب بهترین گزینه بازی میکنند. از اینرو، موقعیت قرارگیری پروژه و عوامل مرتبط با آن نظیر سازههای مجاور، محدودیت ایجاد صدا و لرزش، دمای عملیاتی و دسترسی به آب نیز تاثیر قابل توجهی بر فرآیند تصمیم گیری دارند.
تاثیر خواص مکانیکی مورد نیاز بر روش بهسازی خاک
یکی از عوامل اصلی و مشخص در انتخاب یک روش برای بهسازی خاک، دستیابی به خواص مورد انتظار در صورت استفاده از آن روش است. به کارگیری هر روش، خواص مکانیک، سطح بهسازی و یکنواختی متفاوتی را برای خاک محل پروژه در پی خواهد داشت.
تاثیر دسترسی به مصالح بر روش بهسازی خاک
با توجه به محل اجرای پروژه و مصالح مورد نیاز برای هر یک از روشهای بهسازی زمین، امکان عدم دسترسی آسان و هزینه بالای انتقال مصالح وجود خواهد داشت. این عوامل میتوانند برخی از گزینههای مناسب را از فهرست خارج کنند.
تاثیر عوامل اجتماعی و محلی بر روش بهسازی خاک
در برخی از موارد، مهندسان و طراحان، روشی را برای بهسازی خاک پیشنهاد میکنند که بنا به هر دلیلی از نظر مسئولین محلی یا کارفرما قابل قبول یا قابل اطمینان نیست. در این مواقع، احتمال در دسترس نبودن منابع انسانی کافی با مهارت مورد نیاز نیز وجود دارد. این عامل، به عنوان یک مسئله اجتماعی، نباید دستِ کم یا نادیده گرفته شود. عدم مقبولیت فعالیتهای موجود در برخی از روشها، بسیاری از پروژهها (مخصوصا در مناطق دور افتاده و کمتر توسعه یافته) را با مشکل مواجهه میکند.
تاثیر عوامل زیست محیطی بر روش بهسازی خاک
یکی از مسائلی که در سالهای اخیر، توجه ویژهای به آن میشود، پیامدهای زیست محیطی فعالیتهای مختلف در پروژههای مهندسی است. این عامل بر روی انتخاب روش، تجهیزات و بخصوص مصالح مورد استفاده برای اجرای بهسازی خاک تاثیر میگذارد.
تاثیر هزینه بر روش بهسازی خاک
پارامترهای اقتصادی، عواملی هستند که پس از بررسی عوامل قبلی مورد ارزیابی قرار میگیرند. در واقع، تصمیم نهایی راجع به انتخاب روش مناسب برای بهسازی خاک و یا انتخاب بین دو یا چند گزینه مناسب به مسائل اقتصادی بستگی خواهد داشت. پارامترهای اقتصادی معمولا به همراه محدودیتهای زمانی در نظر گرفته میشوند. به عنوان مثال، در صورت نیاز به اجرا و افتتاح سریعتر پروژه، امکان انتخاب روشهای گرانتر وجود دارد. در نهایت، انتخاب بهترین روش بهسازی برای هر پروژه باید با در نظر گرفتن عوامل معرفی شده و مطابق با مشخصات مخصوص آن پروژه انجام شود.