بتن، یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی است که بخش عمده اسکلت یا المان‌های اصلی سازه‌های بتنی نظیر تیر، دال و ستون را تشکیل می‌دهد. ستون بتنی، وظیفه تحمل و انتقال بارهای فشاری در سازه‌های بتنی را بر عهده دارد. اکثر ستون‌های بتنی با استفاده از بتن مسلح ساخته می‌شوند.
در ساخت ستون‌های بتنی می‌توان از انواع بتن نظیر معمولی، مسلح، الیافی و غیره به همراه افزودنی‌های مختلف استفاده کرد. شرایط بارگذاری و محیطی، از مهمترین عوامل تاثیرگذار در انتخاب نوع بتن و افزودنی مورد استفاده برای اجرای ستون هستند. به طور کلی، بتن مسلح یا بتن آرمه را می‌توان به عنوان رایج‌ترین مصالح مورد استفاده در سازه‌های بتنی در نظر گرفت.
بتن، ماده‌ای با مقاومت فشاری و سختی بالا است. با این وجود، مقاومت کششی پایین را می‌توان به عنوان نقطه ضعف این ماده در نظر گرفت. به منظور برطرف کردن این مشکل، عضوهای سازه‌های بتنی با ترکیب میلگردهای فولادی یا الیاف تقویت‌کننده ساخته می‌شوند. استفاده از این مواد، مقاومت کششی بتن را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
اجزای ستون بتنی چه هستند؟
ستون‌های بتنی معمولا دارای ساختاری ساده هستند. با این وجود، نوع سازه (ساختمان، پل، سوله)، محل اجرا (فونداسیون، طبقات بالایی، اطراف سازه) و عضوهای مجاور (دال، دیوار، تیر) بر روی ساختار ستون تاثیر می‌گذارند. از مهمترین اجزای ستون بتنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
«سرستون» (Capital)
بخش بالایی ستون است که بارهای اعمال شده از روسازه را به طور مستقیم تحمل می‌کند. سرستون معمولا در ستون‌های نگهدارنده دال‌های تخت به همراه کتیبه یا بدون کتیبه ساخته می‌شود.
-
«کتبیه» (Drop Panel)
یک بخش مستطیلی شکل بین سرستون و دال بتنی است که با توزیع بهتر بارهای اعمال شده، از برش و گسیختگی دال جلوگیری می‌کند. کتیبه معمولا از سرستون بزرگ‌تر است.
-
«پایه ستون» (Pedestal)
بخش پایینی ستون است که از اجزای دیگر ستون نگهداری می‌کند. در صورت استفاده از پایه ستون می‌توان ضخامت فونداسیون را کاهش داد.
-
«بدنه» (Shaft)
بخش بلند و باریک ستون است که بین پایه و سرستون قرار دارد. در برخی از موارد، ضخامت بخش بالایی و یا پایینی بدنه با نزدیک شدن به سقف یا کف افزایش می‌یابد. این کار به منظور بهبود عملکرد بهتر ستون در انتقال بار و یا بهبود ظاهر سازه انجام می‌گیرد.
-
«میلگرد» (Reinforcement Bar)
اکثر ستون‌های بتنی از آرماتورهای طولی و عرضی تشکیل می‌شوند. آرماتورها، علاوه بر تقویت مقاومت کششی بتن، امکان اتصال عضوهای دیگر مانند فونداسیون، دال، تیر و دیوار به ستون را فراهم می‌کنند.
-
«براکت» (Bracket)
بخش بیرون زده ستون‌های بیرونی (روی محیط خارجی) سازه است که وظیفه نگهداری از تیر را برعهده دارد. براکت ستون برای مقاصد تزئینی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش های اجرای ستون بتنی کدام هستند؟
ستون‌های بتنی و دیگر عضوهای مورد استفاده در سازه‌های بتنی، معمولا به روش پیش ساخته یا برجا اجرا می‌شوند. در روش پیش‌ساخته، ساخت ستون در کارخانه صورت می‌گیرد. در مرحله بعد، با انتقال ستون پیش ساخته به محل پروژه، عضوهای بتنی دیگر به آن متصل می‌شوند. ارتفاع ستون‌های پیش ساخته معمولا معادل ارتفاع یک یا دو طبقه از ساختمان است. استفاده از روش پیش ساخته برای اجرای ستون بتنی سازه‌های متوسط و بزرگ، سرعت ساخت سازه را افزایش و هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد. به علاوه، کیفیت عضوهای ساخته شده توسط این روش بسیار بالا است.
در اجرای ستون بتنی به روش برجا، تمام مراحل ساخت در محل پروژه انجام می‌شود. در این مقاله، تمرکز ما بر روی مراحل و الزامات اجرای ستون بتنی با استفاده از روش برجا است.